Монгол Улсаас УИХ-ын даргын түвшинд БНХАУ руу 11 жилийн дараа албан ёсны айлчлал хийлээ. Энэ удаагийн айлчлал олон талаар онцлог бөгөөд анхдагч болж чадсаныг талууд онцолж байна. Тодруулбал, өнгөрсөн онд болсон УИХ-ын сонгуулийн дараа бүрдсэн парламентын даргаар сонгогдсон Д.Амарбаясгалангийн анхны гадаад айлчлал нь манай улсын мөнхийн хөрш БНХАУ байлаа. Монгол Улс анх удаа 126 гишүүнтэй болсон бөгөөд ардчилсан, чөлөөт сонгуулийн дүнд таван намын төлөөлөл бүхий парламент бүрдсэн. УИХ-ын дарга Д.Амарбаясгалангийн хувьд парламент дахь бүх намын төлөөллийг анхны гадаад айлчлалдаа нэгтгэсэн нь Монгол Улсын улс төрийн тогтвортой байдлыг урд хөршдөө үгээр төдийгүй үйлдлээрээ харуулж чадсаныг онцлох хүн олон байна. Манай улсын хувьд парламентын даргын түвшинд урд хөрш рүү ийнхүү 10 гаруй жилийн дараа албан ёсны айлчлал хийсэн бол БНХАУ-ын хувьд могой жилийнх нь төрийн дээд түвшний анхны айлчлал болж буйгаараа онцлогтой байв. Парламентын даргын түвшний 10 гаруй жилийн дараах энэхүү айлчлал “Монгол, Хятадын харилцааны шинэ цонх боллоо” хэмээн судлаачид дүгнэж байна. Манай сонины сурвалжлах баг Монгол Улсын Их хурлын дарга Д.Амарбаясгалангийн БНХАУ-д хийсэн албан ёсны айлчлалыг газар дээрээс нь сурвалжлан хүргэж байна. УИХ-ын дарга болон айлчлалын баг бүрэлдэхүүнийг Бүх Хятадын Ардын төлөөлөгчдийн их хурлын Санхүү, эдийн засийн хорооны гишүүн Хоу Юунжы, Монгол Улсаас БНХАУ-д суугаа Онц бөгөөд Бүрэн эрхт Элчин сайд Н.Энхболд нар угтан авсан юм. УИХ-ын дарга Д.Амарбаясгалан Бүх Хятадын Ардын төлөөлөгчдийн их хурлын Байнгын хорооны дарга Жао Лөжи, Хятадын Ардын Улс төрийн зөвлөлдөх зөвлөлийн дарга Ван Хунин нар албан ёсны уулзалт хийлээ. Мөн УИХ-ын дарга Д.Амарбаясгаланд Хятадын Коммунист намын Төв хорооны Гадаад харилцааны газрын дарга Лю Жяньчао бараалхав. Албан ёсны уулзалтаар худалдаа, эдийн засгийн салбар дахь харилцан ашигтай хамтын ажиллагаа болон хоёр улсын Иж бүрэн стратегийн түншлэлийн харилцааны хүрээнд санал солилцсон юм. УИХ-ын дарга Д.Амарбаясгалан хоёр улсын хөгжлийн стратегийн уялдааг гүнзгийрүүлж, тэр дундаа дэд бүтэц, боомтын хөгжил, сэргээгдэх эрчим хүч, хөдөө аж ахуй, дэвшилтэт технологи, байгаль орчны салбарт хамтын ажиллагаагаа түлхүү хөгжүүлэх саналаа илэрхийлэв. Монгол, Хятадын хөгжлийн бодлогыг харилцан уялдуулах хүрээнд ирэх онд батлагдах БНХАУ-ын 15 дахь удаагийн таван жилийн төлөвлөгөөнд талуудын хамтран хэрэгжүүлэх томоохон төслүүдийг тусгах талаар харилцан санал солилцлоо. Боомт, дэд бүтцийн хамтын ажиллагааны хүрээнд “Гашуунсухайт-Ганцмод боомтын хил дамнасан төмөр зам, нүүрсний худалдаа, Тавантолгойн нүүрсний уурхайн хүчин чадлыг нэмэгдүүлэх хамтын ажиллагааны тухай Монгол Улсын Засгийн газар болон БНХАУ-ын Засгийн газар хоорондын хэлэлцээр” байгуулсантай холбогдуулан ойрын хугацаанд парламентаар холбогдох хуулийг соёрхон батлан, бүтээн байгуулалтыг эхлүүлэх талаар ярилцав. Мөн Монгол Улсын бүсчилсэн хөгжлийн бодлогын хүрээнд баруун бүс нутгийг эрчим хүчний төвлөрсөн төв, говийн бүсийг эрчим хүчний дэд төв болгон зарласантай холбогдуулан сэргээгдэх эрчим хүчний эх үүсвэрийг нэмэгдүүлж, хөрөнгө оруулалтыг төвлөрүүлэх, эрчим хүчний найдвартай хангамжийг бий болгох хүрээнд судлагдсан талбайд том чадлын нар, салхины сэргээгдэх эрчим хүчний станц барьж, цахилгаан эрчим хүчийг БНХАУ руу экспортлох боломжийн талаар ярилцав. Түүнчлэн өндөр технологийн хөгжил, хиймэл оюун ухааны хамтын ажиллагааны хүрээнд Монгол Улс БНХАУ-ын цахилгаан автомашин үйлдвэрлэлийн гинжин хэлхээнд нэгдэх хүсэлтэй байгаагаа илэрхийлэхийн зэрэгцээ малчид, тариаланчдын орлогыг нэмэгдүүлэх хүрээнд мал аж ахуй, газар тариалангийн бүтээгдэхүүнийг эдийн засгийн эргэлтэд идэвхтэй оруулах хүрээнд Монгол Улсын улаан буудай, гурил, тэжээлийг Хятад улсад экспортлох, анхан шатны боловсруулалт хийсэн малын гаралтай түүхий эдийн экспортыг нэмэгдүүлэх боломжийн талаар харилцан санал солилцлоо.
БНХАУ-ын Бүх Хятадын Ардын Төлөөлөгчдийн Их Хурлын Байнгын Хорооны дарга Жао Лөжи хоёр улс харилцан ашигтай хамтын ажиллагаагаа гүнзгийрүүлж, хөгжлийн стратегийн уялдаа холбоог бэхжүүлэх, уул уурхай, эрчим хүч, дэд бүтэц зэрэг уламжлалт салбарын хамтын ажиллагааг өргөжүүлэхээс гадна дижитал эдийн засаг, ногоон хөгжлийн чиглэлээр шинэ боломжуудыг эрэлхийлэхийг зорьж буй талаар онцлов.
Н.Энхболд: Айлчлал хоёр талын харилцаа, хамтын ажиллагаа тогтмол, ач холбогдолтойг илтгэдэг
Айлчлалын онцлог, ач холбогдлын тухайд Монгол Улсаас БНХАУ-д суугаа Онц бөгөөд Бүрэн эрхт Элчин сайд Н.Энхболд "Өндөр дээд хэмжээний айлчлал бол хоёр улсын хоорондын харилцаа, хамтын ажиллагаа, стратегийн иж бүрэн түншлэлийн үндэс суурийг улам бүр бататгах, улс төрийн итгэлцлийг нэмэгдүүлэх, хоёр тал бодлого хөтөлбөрөө уялдуулан төлөвлөж тусгахад ихээхэн ач холбогдолтой байдаг. Уялдуулан төлөвлөнө гэдэг нь хоорондоо адилхан байна гэсэн үг биш. Жишээлбэл, хоёр улсын Засгийн газар хоорондын гэрээ байгуулж, түүний хүрээнд цаашид аж ахуйн нэгжүүдийн хэрэгжүүлэх төсөл арга хэмжээг гацаахгүйгээр тодорхой бөгөөд тогтвортой хэрэгжүүлэх боломж нөхцөлийг хууль эрх зүйн хувьд гээд бүх талаас нь бүрдүүлж, харилцан уялдуулахад хууль тогтоох дээд байгууллагуудын үүрэг, хариуцлага чухал байдаг. Тиймээс энэхүү айлчлал хоёр талын хувьд улс төрийн өндөр ач холбогдолтой гэж үзэж байна. Ер нь олон улсын харилцааны практикт өндөр дээд хэмжээний айлчлалын хүрээнд ямар нэгэн гэрээ хэлцэл байгуулахгүй ч гэсэн тухайн айлчлал нь өөрөө хоёр талын харилцаа хамтын ажиллагаа тогтмол бөгөөд ач холбогдолтой байгааг харуулж байдаг” хэмээсэн бол УИХ-ын гишүүн Б.Найдалаа хоёр зүйлийг онцлов. Тэрбээр “Нэгдүгээрт, хоёр улсын хоорондох олон жилийн харилцаа, хамтын ажиллагаагаа бэхжүүлж, өргөжүүлэх. Хоёрдугаарт, өнгөрсөн жил болсон УИХ-ын сонгуулийн үр дүнгээр байгуулагдсан парламентын таван намын төлөөллөөс бүрдсэн бүрэлдэхүүнтэйгээр айлчилж буй явдал юм. Ач холбогдлын тухайд урд хөрш БНХАУ-ын төр засаг, бодлого тодорхойлогчдод хамтарсан Засгийн газар байгуулахын зэрэгцээ парламентад суудалтай таван намын төлөөлөлтэй хамт айлчилж буй нь цаашид Монгол Улсын хөгжлийн бодлого тодорхой бөгөөд тогтвортой хэрэгжих боломжтой гэдгийг илтгэн харуулж буйгаараа ихээхэн онцлог, ач холбогдолтой болж байна. Учир нь, урд хөрш маань Монгол Улсаас тогтвортой, тууштай байдал, тодорхой бодлого хүсэж байгаа. Хэрэв энэ зарчмыг баримталж чадвал БНХАУ-тай хамтран хэрэгжүүлэхээр хэлэлцэн тохирсон томоохон төсөл хөтөлбөрүүд үр дүнтэй хэрэгжих бүрэн боломжтой гэж үзэж байгаа” гэв. Айлчлалын бүрэлдэхүүн Бээжин “Шяоми” цахилгаан автомашины үйлдвэр, Хятадын хүний нөөцийн шинжлэх ухаан судлалын хүрээлэн, Жинхуйнун хөдөө аж ахуйн мэргэжлийн хоршоо, “Ирээдүйн шинжлэх ухаанч хотын Эрчим хүчний хөндий” цогцолбор, Хятадын Төрийн зөвлөлийн хөгжлийн судалгааны төвийн үйл ажиллагаатай танилцсан юм.
Хурдтай хөгжиж буй цахилгаан автомашины үйлдвэртэй танилцав
УИХ-ын даргын албан ёсны айлчлалын хүрээнд БНХАУ-ын улсын үйлдвэрлэлийн салбарт хүч түрэн орж ирэн хурдтай хөгжиж, дэлхий нийтийн анхаарлыг татаад буй цахилгаан автомашиныг үйлдвэрлэж буй үйл явцтай танилцлаа. Тодруулбал, Xiaomi Automobile Co.,Ltd буюу Шяоми автомашин үйлдвэрлэлийн компани нь 2021 оны есдүгээр сарын 1-ний өдөр Бээжин хотын И Жуан эдийн засаг, технологийн нээлттэй бүсэд байгуулагджээ. Тус компани анх автомашины автомат жолоодлогын системийг хөгжүүлж, “Шяоми моторс”-ыг бүртгүүлж, улмаар 2023 оны арванхоёрдугаар сарын 28-нд анхны загвар болох Xiaomi SU7 загварын цахилгаан машиныг танилцуулж, төд удалгүй гурван сарын дараа худалдаанд гаргасан байна. Тэгвэл тус компани өдгөө хоёр дахь загвар болох Xiaomi SU7 Ultra загвараа гарган зах зээлд нийлүүлж эхэлжээ. Тус компанийнхан автомашиныхаа чанар, баталгааг чухалчлахаас гадна хэрэглэгчдэд тав тухтай байх, мөн өнгө, загварт нь анхаардаг гэдгийг тус компанийн захирал онцлон тодотголоо. Тэрбээр “Энгийн автомашины их бие 70 гаруй хэсгээс бүрддэг бол манай автомашины их бие нэг хэсэг буюу цутгалтаар бий болдог. Бид хиймэл оюун ухаанд суурилсан үйлдвэрлэл рүү шилжих эхлэлийг тавьж байгаа. Хиймэл оюун ухаан ашиглан зарим материал, эд ангийг бий болгоход богино хугацаа зарцуулдаг давуу талтай” хэмээгээд робот болон хүний ажиллагаа хосолсон автомат, мөн байгальд ээлтэй үйлдвэр гэдгээ онцоллоо. Тус үйлдвэрт 1000 орчим хүн, 400 орчим робот хоёр ээлжээр ажилладаг байна. Мөн автомашины аль нэгэн хэсэг, эд анги нь ямар нэгэн гэмтэл доголдолтой гарсан тохиолдолд түүнийг хайлуулж, дахин цутгадаг тул хог хаягдал гарахгүй, байгаль орчинд сөрөг нөлөөгүй, ногоон үйлдвэрлэл гэдгээрээ давуу талтай аж. Жилд 240 мянган автомашин үйлдвэрлэх хүчин чадалтай, одоогоор цагт 40 автомашин үйлдвэрлэж байгаа хэдий ч дотоодынхоо эрэлтийг хангаж чадахгүй байгаа аж. Тиймээс тус компани хоёр дахь үйлдвэрээ барьж эхэлжээ. Үйлдвэрээс гарч, бэлэн болсон автомашиныг зах зээлд нийлүүлэхээс өмнө бартаа саадтай, тойруу, хурдны гэх мэт 16 төрлийн автозам дээр туршиж шалгадаг байна. Xiaomi SU7 загварын 100 мянга гаруй цахилгаан автомашиныг зах зээлд нийлүүлсэн бол энэ онд 300 мянган автомашин нийлүүлэхээр төлөвлөжээ. Одоогоор Хятад улсын 64 хот дахь албан ёсны 216 дэлгүүртээ борлуулж, 31 төвөөр засвар үйлчилгээ үзүүлж байгаа аж.
Хятадын жишиг хоршооны туршлагаас хуваалцав
Айлчлалын баг бүрэлдэхүүн Хятадын жишиг хоршооны туршлагаас хуваалцлаа. Тодруулбал, БНХАУ-ын Чанпин дүүргийн Шяоцүн тосгонд байрладаг Жинхуйнун хөдөө аж ахуйн мэргэжлийн хоршооны үйл ажиллагаатай танилцаж, туршлагаас нь хуваалцав. Тус хоршоо 14 дэх жилдээ үйл ажиллагаа явуулж байгаа бөгөөд хөдөө аж ахуйн үйлдвэрлэл, туршилтын загвар, брэнд маркетинг, шинжлэх ухааны боловсрол, шинэ технологи, хөдөө аж ахуйн сургалт зэргийг нэгтгэсэн иж бүрэн хоршоо гэдгээрээ онцлогтой. Тус хоршоо нь 26 га бүхий талбайтай бөгөөд ихэвчлэн мөөг, гүзээлзгэнэ, алим, тоор, интоор, тарвас зэрэг жимс, хүнсний ногоо зэрэг жилд 15 сая гаруй юанийн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэж стандартын дагуу боож савлан зах зээлд нийлүүлдгээрээ давуу талтай. Тухайн хоршооны бас нэгэн онцлог нь орон нутгийн нөхцөлд тохирсон чанартай, тэсвэртэй ургацын туршилтыг өөрийн хүлэмждээ хийдэг байна. Тухайн хоршоонд тариаланчид бэлэн мөнгөөр хөрөнгө нийлүүлж элсдэг бөгөөд одоогоор албан ёсны 200 гаруй гишүүнтэй, албан бусаар 500 гаруй өрхийг дэмжин ажилладаг. Мөн орон нутгийн тариаланчид болон иргэдийг тогтвортой ажлын байраар хангадаг талаар хоршооны дарга ярилаа. Тэрбээр “Гишүүдийнхээ бүтээгдэхүүнийг зах зээлийн ханшаас хамгийн багадаа гурван хувиар өндөр үнээр худалдан авдаг. Жилийн ашгийнхаа 60 хувийг борлуулалтын нийт хэмжээгээр, 40 хувийг хөрөнгө нийлүүлсэн хувь хэмжээгээр харгалзан хуваарилдаг. Хоршооны гишүүд төдийгүй тухайн орон нутгийн айл өрх, иргэд болон нийгэм, эдийн засагт эерэг нөлөө үзүүлж байгаа. Тухайлбал, 1000 гаруй өрхөд орлогын өсөлтийг бий болгож, цаашлаад орон нутгийн хөгжил цэцэглэлт, тариачдын амьдрал ахуйд хувь нэмэр оруулж байгаадаа баяртай байгаа” хэмээгээд хоршооныхоо амжилтаас хуваалцлаа. Жинхуйнун хөдөө аж ахуйн мэргэжлийн хоршоо нь 2021 онд “Улсын жишиг хоршоо”-гоор шалгарсан бол тус хоршооны бүтээгдэхүүн "Бээжингийн дээд зэрэглэлийн хөдөө аж ахуйн бүтээгдэхүүн" брэндийн жагсаалтад багтжээ. УИХ-ын дарга Д.Амарбаясгалангийн БНХАУ-д хийсэн албан ёсны айлчлалын бүрэлдэхүүнд УИХ дахь намын бүлэг, Байнгын хороодын дарга нар, УИХ-д суудалтай таван нам, эвслийн төлөөлөл бүхий УИХ-ын гишүүд болон албаны бусад төлөөлөл багтав.
Б.Тулга: Баруун бүсийн боомтыг хамтран хөгжүүлэхээр тохиролцлоо
Албан уулзалтуудын хүрээнд яригдсан асуудал, ялангуяа боомтын холболтуудын тухайд ямар яриа хэлэлцээрт хүрсэн талаар УИХ-ын гишүүн, Боомтын сэргэлтийн үндэсний хорооны дарга Б.Тулга "Айлчлалын уулзалтуудаар яригдсан гол асуудлуудын нэг нь хууль тогтоох байгууллагуудын түвшинд хоёр орны харилцааг улам бэхжүүлэх, мөн өөрчлөгдөн шинэчлэгдэж буй технологийн үед хоёр орон хэрхэн хамтарч ажиллах талаар, мөн эдгээр хамтын ажиллагааг бэхжүүлэх эрх зүйн орчныг яаж бүрдүүлж болох вэ гэдэг талаар санал солилцлоо. Түүнчлэн худалдааны түнш гэдэг утгаараа Монгол Улс, БНХАУ хооронд сүүлийн 30 жил дэх хамгийн том худалдааны гэрээ болох "Ганцмод-Гашуунсухайт" боомтын гэрээ зурагдсан. Үүнийг дагаад хүлээгдэж байсан бусад боомтын холболтын талаар санал солилцож, эдгээрийг түргэвчлэх болон эрх зүйн орчныг бүрдүүлэх тухайд УИХ-ын дарга тодорхой саналуудыг тавьж, БНХАУ-ын холбогдох албаныхантай нэгдсэн ойлголтод хүрч чадлаа. Мөн түүнчлэн БНХАУ ирэх таван жилийн төлөвлөгөөгөө баталж, 2026 оны нэгдүгээр сарын 1-нээс хэрэгжүүлж эхлэх гэж байгаатай холбогдуулан үүнийг Монгол Улсын бүсчилсэн хөгжлийн бодлоготой уялдуулж, баруун бүсийн боомтуудыг, ялангуяа Булган-Ташкент боомтыг хамтран хөгжүүлж өргөжүүлэх, хөрөнгө оруулалт хийж, тухайн бүс нутагтаа эдийн засгийн голлох төв болох тал дээр харилцан санал солилцож, Хятадын талаас дэмжин ажиллахаа илэрхийллээ.
Баруун бүсэд Эрээн-Замын үүдийн боомттой өрсөлдөхүйц, энэ түвшинд хүрсэн олон улсын боомтыг байгуулж чадвал тухайн бүс нутгийн иргэд маань 4-5 дахин богино зам туулж, мөн ийм хэмжээний бага өртгөөр худалдаа арилжаа хийх боломж бүрдэнэ" хэмээн тодотголоо.
C.Юмсүрэн
°C
Сэтгэгдэл (0)
Сэтгэгдэл бичигдээгүй байна