​ Цахим систем ашиглан иргэдээс санал авах журамд өөрчлөлт оруулна

"D parlament"-ын журамд өөрч­лөлт оруулах шийдэлд хүрлээ. Ингэснээр  Эрүүгийн хууль болон татвар, төсвийн асуудлаар иргэдийн саналыг авахгүй байх нь зүйтэй гэж үзэж байгаа юм байна.   Тодруулбал, Нийтийн өргөдөл хүлээн авах УИХ-ын цахим системд иргэн Ш.Хүрэлтулга өнгөрсөн сарын 20-ны өдөр байршуулсан “НДШ, ХХОАТ шимтгэлийг 50 хувиар бууруулах”  тухай хуулийн төсөл санаачлах талаар  санал гаргасан байдаг. Уг  саналыг дэмжсэн иргэдийн тоо 100 мянгад хүрсэн нь  дээрх журмыг эргэж харахад хүргээд байгаа юм.   "D-Өргөдөл" буюу “Нийтийн цахим өргөдөл, гомдлын систем”-д Монгол Улсын 18 насанд хүрсэн иргэн “ДАН” системээр эсвэл цахим гарын үсгээр баталгаажуулан нэвтэрч саналаа өгдөг. Улмаар Монгол Улсын Их Хурлын тухай хуульд зааснаар иргэн “D-Өргөдөл” цахим системд өргөдөл гарган, тус санаачилга нь 33.000 иргэний гарын үсэг буюу дэмжлэгийг авсан тохиолдолд тодорхой асуудлаар Ажлын хэсэг байгуулах, 70.000 иргэний гарын үсэг буюу дэмжлэгийг авсан тохиолдолд Байнгын хорооны эрхлэх асуудлын хүрээнд хяналт шалгалт явуулах, 100.000 иргэний гарын үсэг буюу дэмжлэгийг авсан тохиолдолд УИХ-аар шийдвэрлүүлэх боломжтой гэж заасан.  Үүний дагуу УИХ-ын дарга Г.Занданшатар  анхны саналыг гаргаж, өнгөрсөн сарын 17-нд НӨАТ-ын буцаан олголтын хоёр хувийг таван хувь болгох асуудлаар иргэдийн саналыг  авч эхэлсэн. Тус саналыг зургаа хоногийн хугацаанд 100 гаруй мянган иргэн дэмжсэн байдаг. Тиймээс  хуульд зааснаар  УИХ-ын Төсвийн байнгын хороо тус асуудлыг судлах Ажлын хэсгийг байгуулаад байгаа юм. Ийнхүү УИХ иргэдээс ирүүлсэн саналын дагуу олонхын дэмжлэг авсан асуудлаа шийдэж чадаагүй байхад дахин улсын төсөв, санхүүтэй холбоотой томоохон асуудлаа иргэн санал гаргаж, мөн л олонхоор дэмжсэн нь  нийтийн өргөдөл хүлээн авах систем, хуулийг эргэж харах шаардлагатайг харуулсан үйл явдал болоод байгаа юм. Энэ тухайд   УИХ дахь МАН-ын бүлгийн дарга Д.Тогтохсүрэн  Бид "D parlament" гээд цахим парламенттай болсон. Үүгээр ирж байгаа иргэдийн саналыг УИХ заавал үзэж, судалж, боломж байвал шийдэж байх ёстой. Гэхдээ цаашдаа татвар, төсөв, Эрүүгийн хуультай холбоотой асуудлаар “D parlament”-д санал асуулга явуулахгүй байх ёстой.  Тийм ч учраас УИХ-аас  “D parlament”-ын журмыг өөрчлөх чиглэлээр ажиллаж байна.  Учир нь бид  иргэдээс “Чи ямар татвар төлөх вэ, чи ямар ял авах вэ” гэж  асууж  огт болохгүй шүү дээ. Энэ бол төрийн бодлогоороо явдаг зүйл. Тиймээс энэ хоёр асуудлаар санал асуулга явуулж болохгүй”  хэмээн байр сууриа илэрхийлсэн.  Ийнхүү нийтийн өргөдөл хүлээн авах журмыг эргэж харах шаардлага үүсээд байгаа ч хуулийн дагуу  өнөөдрийн байдлаар  100 гаруй мянган иргэний саналыг авсан НӨАТ-ын буцаан олголтыг таван хувь болгох, НДШ-ийг 50 хувиар бууруулах тухай санал асуулгын талаарх дүгнэлтийг УИХ хэлэлцэх нь тодорхой болоод байгаа юм. Сангийн сайдын зүгээс дээрх хоёр асуудлыг дэмжих боломжгүй гэдгийг илэрхийлсээр байгаа. Учир нь ирэх оны төсвийг хэлэлцэн баталснаас  гадна НӨАТ-ын хувь хэмжээг нэмэгдүүлэх нь улсынхаа татварын системийг нураах эрсдэлтэй хэмээн тайлбарлаж буй. Ямартаа ч энэ тухайд Ажлын хэсэг гарсан,  асуудлыг олон талаас нь судалж буй. Ажлын хэсгийнхэн шийдэлд хүрч, Байнгын хороод болон УИХ-аар хэлэлцэн баталсан ч шийдвэрийг ойрын хугацаанд хэрэгжүүлэх боломжтой. Учир нь УИХ-ын Төсвийн тухай хуульд Улсын төсөв батлагдсанаас хойш төсөвт ачаалал болох хууль баталбал дараа жилийн нэгдүгээр сарын 1-нээс хэрэгжүүлнэ” гэж заасан байдаг. Тиймээс УИХ-аас НӨАТ-ыг таван хувь болгох өөрчлөлтийг хуульд оруулсан ч 2025 оноос хэрэгжүүлж эхлэхээр байгаа юм. Харин НДШ, ХХОАТ-ыг 50 хувиар бууруулах тухай саналыг УИХ ямар түвшинд авч хэлэлцэх нь одоогоор тодорхойгүй байна.  Ямартаа ч  УИХ-ын Инновац, цахим бодлогын байнгын хорооноос “Цахим систем ашиглан иргэдийн оролцоог хангах, санал авах журам”-ын тогтоолд өөрчлөлт оруулахаар болж, Ажлын хэсэг байгуулаад байна. Учир нь УИХ-ын гишүүдийн Эрүүгийн хууль, Татварын хуульд өөрчлөлт оруулах хуулийн төсөл санаачлах эрхийг нь хязгаарласан. Тиймээс иргэдээс ч дээрх асуудлуудаар санал авч болохгүй гэж үзэж байгаа бөгөөд тогтоолд өөрчлөлт оруулж, "D-Өргөдөл" буюу “Нийтийн цахим өргөдөл, гомдлын систем”-ээр дамжуулан иргэдээс Эрүүгийн хууль болон Татвар, төсөвтэй холбоотой асуудлаар санал авахгүй байхаар болж байгаа юм байна.

 М.Өнөржаргал

Эх сурвалж: Монголын үнэн сонин №043/24574/