Бэлгэдэл, хүндлэлийн баяр

Цагаан сар сайхан баяр. Газар өнгөө шилгээж, цас ханзарч яргуй цухуйн улсын баярыг урьдаг. Ногоон зүлэг алаг цэцэг дэвсдэг, хөхөөн дуун уянгалдаг,  бөх морьдын хөлс шавхаж, айраг сэнгэнэдэг адуу тургиж, аглаг талд наран өвс ногоо хоёр өрсөлддөг, зуны угтал, төл малын майлаан шуранхайлах сайхан цагийн эхлэлийн зар мэдээг авчирдаг хаврын эхэн сартай золгохуйд цөөн хоног үлджээ. Монголчууд нэгэн эриний эхлэлд, нэгэн зууны үед   бэлгэдэл хүндлэлийн их агуулгатай цагаан сардаа бэлтгээд түм түжигнэж бум бужигнаж  хөл хөсөр амьдарч байх шиг. Монголын Цагаан сарын баярыг их мөнгөөр,  бяр бяд баян хоосны чинээгээр, өмсөх зүүх унах суух таваг ширээ, гар цайлгах бэлэг сэлтийн  өрсөлдөөн мэт ойлгох нь нэн тохиромжгүй. Зөвхөн ахмад үе, ах захаа хэр их хүндлэн дээдлэхийн ариун бэлгэдэлт ёс заншлаа дагуулах,   хүн, мал  онд мэнд орж, гарч байгаа жилдээ эсэн мэнд дүүрэн сайхныг бэлгэдлийн өдөр билээ.   Цагаан сарын баяр, үндэсний их баяр наадам хоёр л монгол түмний бахархал аархлын баяр юм шүү. Цагаан сараар хэн их тарган том ууц тавьснаар, хэн сайхан хувцас өмсөхөөрөө биш хэн аав ээждээ дээдийн хүндлэл үзүүлж мэндлэл хүндлэлийн ерөөл бэлгэдлийн шидээр сэтгэл уясгаж ханадаг монгол хүний үнэ хүндлэлийн гэгээн баяр билээ Тэрчлэн Цагаан сарын шинийн 15-наас өмнө хэн  тэнгэр хангай, уул овоо, ус рашаан,   тэнгэрийн эрхэст эргэл мөргөлийн ёсоо хэрхэн гүйцээсэн, бас эцгийн гал голомт эхийн цагаан сүүний хариулга шид хэрхэн хүндлэлийн буян хийж үйлдсэнээр ирж байгаа жилдээ  эрүүл эвтэй, элэг бүтэн саруул сайхан амьдрахын ариун бэлгэдэл оршдог. Үүнийг эс гүйцээвээс түүнийг эс тоовоос  тэр жилийн дүн нуруу тааруухан, эрүүл мэнд энх мэнд гарлага зарлагад муухан нигууртайг эртнээс сургамжилсан эцэг тэнгэрийн сургаалд бишрэх нь Цагаан бэлгэдлийн сар билээ. Цагаан сараар их унтах, их идэх, уурсах муудалцах, хорт зуршил, идээ ундаанд шунах, харанхуй бүрэнхий их хэсэхүйг муу үйлийн угтал хэмээн түүхийн алтан хуудаснаа дурдан сургасныг санууштай юм. "Хүн  бэлгэдлээр, хүрээ сангаар" гэж энэ буюу. Цагаан сар бэлгэдэлтэй гүйцээх цагаан үйлийн цадиг түүхийн баяр гэдгийг сануулан зөвлөсөн минь энэ билээ. Зөв явбал зөөлөн цагаан замбуулингийн үйлсийг ёсоор үйлдэн амьдарваас  хаан ааштай хатан эжийтэй халуун голомттой хүмүүн бүрийн дээд шүтээн Цагаан сар тэр  билээ. Сайхан шинэлж, Сайныг бэлгэдэж амьдрахыг эрхэмсэг Монгол түмэндээ зохируулан захиж хэлсэн бэлгэдлийн шар тостой үгийг минь болгоож ажааму.

 Ц.ЯДАМСҮРЭН

/Монгол Улсын Төрийн үйлчилгээний гавьяат ажилтан, сэтгүүлч/