Б.Нандин-Эрдэнэ: Хүүхдийн гутлыг стандарттай болгож, нийгэмд томоохон хөрөнгө оруулалт хийнэ

Социал демократ Монголын эмэгтэйчүүдийн холбооны Удирдах зөвлөлийн гишүүн, “Ой Партнерс” ХХК-ийн гүйцэтгэх захирал Б.Нандин-Эрдэнэтэй ярилцлаа. Өнгөрсөн найман жилийн хугацаанд бизнесийн салбарт бүтээгдэхүүн хөгжүүлэлтээ хийхийн зэрэгцээ нийгмийн хариуцлагын хүрээнд шийдвэрлэх боломжтой тулгамдсан асуудалд гар бие оролцож яваа тэрбээр НҮБ-ын Монгол дахь Хүүхдийн сантай хамтран ажиллахаар болсон байна. Энэ хүрээнд болон хүүхэд залуучуудын эрүүл мэнд, боловсролыг дэмжих чиглэлээр хийхээр зорьж буй ажлынх нь талаар бидний ярилцлага өрнөсөн юм.  

-Шинэ сарыг шинэ гэрээтэйгээр эхлүүлж, том ажлын ард гарахаар төлөвлөжээ. Олон  жилийн судалгааны дүнд эхлүүлсэн ажлаа хэрхэн хэрэгжүүлэхээр зорьж байна вэ? 

-НҮБ-ын Монгол дахь Хүүхдийн сангийнхантай хэд хэдэн удаагийн уулзалт хийсний дүнд хамтарч ажиллахаар боллоо. “Ой Партнерс” ХХК өнгөрсөн найман жилийн хугацаанд бүтээгдэхүүн хөгжүүлэлтээ хийхийн зэрэгцээ нийгмийн сайн сайхны төлөө, ялангуяа бидний ирээдүй болсон хүүхэд залуусын хөгжил, эрүүл мэндэд чиглэсэн ажлыг үндсэн зорилгынхоо нэг болгон авч явсаар өдийг хүрсэн. Энэ утгаараа өнгөрсөн хугацаанд цөөнгүй ажлыг төлөвлөж хэрэгжүүлэн зарим нь судалгааны шатандаа явж байна. Манай компани хүний хамгийн чухал, өдөр тутмын хэрэглээ болсон гутлыг монгол хүний онцлогт тохируулан үйлдвэрлэдэг. Бүтээгдэхүүн хөгжүүлэх явцдаа сонирхолтой бас цаашид судлах шаардлагатай олон сэдэв гарч ирсний нэг нь хөлийн эрүүл мэндтэй холбоотой байсан. Хэдийгээр энэ нь хүн бүрийн мэддэг сэдэв мэт боловч тоомжиргүй ханддаг. Бас хэрэглэгчид гутал сонгохдоо эрүүл мэнд, тав тухаас илүү загвар, үзэмжид нь анхаарал хандуулдаг нь ажиглагдсан юм. Тиймээс манай хамт олон хэрэглэгчдэд ээлтэй гутал үйлдвэрлэхэд анхаарч, хөлийн эрүүл мэндийн чиглэлээр судалгаагаа түлхүү хөгжүүлж байна. Хүн мэддэг асуудлаа, чадах зүйлээ барьж аваад шийдвэрлэж чадвал энэ нь нийгэм, нийтэд оруулж буй хөрөнгө оруулалт болно гэж би боддог. Суурь асуудлыг шийдвэрлэж чадвал дараа дараагийн ажлыг шийдвэрлэх нөхцөлийг бүрдүүлнэ. НҮБ-ын Монгол дахь Хүүхдийн сантай хүүхдийн хөлний нумын хэмжилтийг хийхэд хамтарч ажиллах, цаашид яаж арга хэмжээ авч болох вэ гэдэгт гол анхаарлаа хандуулан ажиллана. Түүнчлэн орон нутаг, алслагдсан газруудад байгаа хүүхдүүдийг сурч боловсроход хувь нэмрээ оруулахад хамтран ажиллахаар болоод байна.

-Жилийн хугацаанд 10 мянган хүүхдэд хөлийн нумын хэмжилт хийнэ гэж зоригтой хэлэх хүн танаас өөр байхгүй болов уу. Хэмжилт хийх төхөөрөмж хангалттай байгаа юу?

-Амар ажил биш л дээ. Гэхдээ 10 мянган хүүхдийн хөлийн нумын хэмжилтийг хийж, зорьсон ажлынхаа ард гарна. Цаашлаад хөл хавтгайрах өвчнийг хэрхэн эмчилж, арга хэмжээ авч болох талаар арга зүйн зөвлөгөө өгөх ажлыг хийхээр зорьж байна. Энэ нь эргээд нийгэм, эдийн засгийн төдийгүй гэр бүлд үзүүлж байгаа нөлөө, хүүхдийн ирээдүйд томоохон хөрөнгө оруулалт болно гэдэгт итгэлтэй байна. Бидний дараагийн ажил ерөнхий боловсролын сургуулийн бага ангийн хүүхдийн гутлын стандарттай болгох. Сургуулийн хүүхдүүдийн дүрэмт хувцас стандарттай. Тэгвэл яагаад гутал нь стандарттай байж болохгүй гэж. Хүний биеийн хөгжил, хүүхдийн эрүүл мэнд, гоо зүйд чухал ач холбогдолтой шүү дээ. Гутал тухтай байвал биед таатай мэдрэмж төрнө. Гутал чийг татахгүй байвал эрүүл байх үндэс болно. Тиймээс ерөнхий боловсролын сургуулийн бага ангийн хүүхдийн эрүүл энх өсөж хөгжих насанд нь ямар гутал өмсөх вэ гэдэгт анхаарал хандуулах ёстой юм. Одоо бид ерөнхий боловсролын сургуулийн хүүхдийн гутлыг стандарттай болгох ажлыг  хэрэгжүүлэхээр судалж байна. Энэ хүрээнд эцэг эхчүүд, хүүхдүүд болон эмч нарын төлөөлөлтэй уулзалт хийсэн. Амжвал ирэх намрын чуулганаар хүүхдийн гутлын стандарттай холбоотой хуулийн төсөл өргөн барихаар төлөвлөж байгаа юм. Энэ ажилд МАН-ын дэргэдэх Эмэгтэйчүүдийн байгууллагатай хамтран уулзалтын түвшний ажлуудаа хийгээд байна. Гэхдээ бид үндэслэл, үзэл баримтлалаа гаргах ёстой. “Яагаад?” гэсэн асуултад хариулж, шалтгаануудыг гаргаж ирэх учраас судалгаануудаа маш сайн хийх шаардлагатай. Хэрвээ бид бага ангийн хүүхдийн гутлын стандартыг тогтоож чадах юм бол 10-15 жилийн дараа томоохон өөрчлөлт бий болгоно гэсэн хүлээлттэйгээр ажлаа эхлүүлж байна.

-Бизнес хөгжүүлэлтээ гутлаар дагнасан таныг стандарт яриад эхлэхээр хувийн эрх ашиг гэж харах хүн байх нь дамжиггүй?

-Би гурван хүүхдийн ээж. Хоёр том нь зургаа, долдугаар ангид сурдаг. Бага нь цэцэрлэгийнх. Хэдийгээр миний хөгжүүлж байгаа бизнес гуталтай холбоотой ч хөл хавтгайрах асуудал манайд ч байсан. Гутал сонгохдоо алдаа гаргаснаас хөлөнд нь өөрчлөлт орчихсон. Энэ нь зөвхөн манай гэр бүлийн асуудал байгаагүй. Олон гэр бүлийн толгойны өвчин байсан учраас судалгаагаа энэ чиглэлд хөгжүүлсэн. Хүүхдийн хөл хавтгайрах өвчнийг өдөр тутамдаа өмсөж байгаа гутлаар дамжуулан шийдвэрлэх нь хамгийн энгийн бөгөөд хялбар шийдэл болохыг судалгаагаар тогтоосон.

-Бага насны хүүхдийн гутлын стандартыг шийдсэн хамгийн ойрын жишээ гэвэл аль улсыг нэрлэх вэ?

-БНХАУ, Япон, Австрали, Финланд зэрэг улсад хүүхдийг эрүүл, аюулгүй орчинд амьдрахад ихээхэн анхаарал хандуулдаг. Сургуулийн өмнөх наснаас хувцасны стандартыг мөрдүүлснээр тэгш хөгжих боломж бүгдэд нээлттэй болдог юм. Цэцэрлэгт байх үеэс нь хүүхдийн аюулгүй байдалд анхаарч хувцаслалтыг шийдсэнээр ирээдүйд үүсэх асуудлаас сэргийлж чаддаг. Тэдний дурдаж буй стандартад бидний өнөөдөр яриад байгаа гутал ч багтаж байна. 

-“Ой Партнерс” ХХК нумтай ямар гутлыг эцэг эхчүүд, хүүхдүүдэд санал болгож байна вэ. Энэ чиглэлийн бүтээгдэхүүн хөгжүүлэлт ямар шатандаа явж байгаа бол?

-Бид өнгөрсөн найман жилийн хугацаанд Монгол Улсын хэмжээнд өөрсдийн хөгжүүлсэн бүтээгдэхүүнээ нийлүүлсээр ирлээ. Ялангуяа ковидын үеэр бүтээгдэхүүнийхээ нийлүүлэлтийг тасалдуулахгүй байхад анхаарч ажилласан. Тухайн үед зөвхөн манайхаас бүтээгдэхүүн авч борлуулдаг 1300 харилцагчтай байлаа. Үйлдвэрлэл эрхэлж, бүтээгдэхүүн хөгжүүлж байгаагийн хувьд бид нийгэмд тулгамдаж байгаа асуудлыг шийдвэрлэх ёстой. Үнэ цэнийг бий болгох хэрэгтэй. Нийгэмд үзүүлэх ямар нэгэн зүйл байх ёстой юм байна гэдгийг олж харж гутлаар дамжуулан хүмүүст тулгараад буй эрүүл мэндийн асуудлыг хэрхэн шийдвэрлэх ёстой вэ гэдэг дээр шийдэл эрэлхийлж явж байгаад бага насны хүүхдийн хөлийн нумын асуудал чухал юм байна гэдэг сэдэв рүү орсон. Бид ковид гарахаас өмнө цэцэрлэгийн насны хүүхдүүдийн дунд судалгаа хийж байсан. Энэ ажил маань явсаар бид нум хэмждэг төхөөрөмжийг оруулж ирэн түүгээрээ хэмжилт хийж байгаа учраас төхөөрөмжөөс гарч байгаа тоон үзүүлэлтүүддээ эргэлздэггүй. Тухайн хүний талаар найман хуудас дата гарч ирнэ. Үүнд үндэслэн бид  хөгжүүлэлтээ хийдэг тул сайн үр дүнд хүрнэ гэсэн итгэл найдвартайгаар энэ ажлыг үргэлжлүүлээд явж байна.

-Бага насныханд зориулсан туршилтын бүтээгдэхүүнээ борлуулж байгаа юу?

-Аль хэдийнэ туршаад үзчихсэн. Энэ бүтээгдэхүүнийг гаргаж авахын тулд нэг жил гаруйн хугацаанд судалгаа, хөгжүүлэлтийн ажлууд үргэлжилсэн. Үүний үр дүнд өнгөрсөн жилийн долдугаар сард эрэгтэй, эмэгтэй хүүхдийн гутлын 10-аад загварыг хөгжүүлэн оруулж ирж түүнийгээ худалдаанд гаргасан. 1-5 дугаар ангийн хүүхдэд зориулсан голдуу сургуулийнхаа орчинд өмсдөг гутлыг оруулж ирж худалдаалж үзлээ. Үүнээс эцэг эхчүүд хүүхдүүддээ нумтай улавч өмсүүлэх ёстой юм байна гэсэн ойлголттой болсныг ажигласан. Манай байгууллагын зүгээс ч гутлаа нумтай болон амьсгалдаг хоёр төрлийн улавчтайгаар хийсэн юм.

Борлуулалтын явцад зарим эцэг эхээс нумтай улавчийг нь авах саналтай байгаагаа хэлсэн. Уг нь бид зах зээлийн судалгаа хийж аль болох боломжийн үнээр бүтээгдэхүүнээ үнэлэн худалдаанд гаргасан. Борлуулалтын явцад эцэг эхчүүдээс улавчийг нь салгаад өгөөч гэсэн санал орж ирсэн нь бүтээгдэхүүн хөгжүүлэлтээ дахин өөрчлөх шаардлагыг бий болгоод байна.

-Тэгвэл энэ жилээс борлуулалтын хамрах хүрээгээ тэлэхээр төлөвлөж байгаа гэж ойлгож болох уу?

-Болно. Яагаад гэвэл бидэнд туршилтын бүтээгдэхүүнээ цаашид хөдөө орон нутагт ч худалдах боломжтой юм байна гэсэн итгэл төрсөн. Хамгийн гол нь бидний цаг хугацаатай уралдаж хийсэн ажлыг маань эцэг эхчүүд үнэлж, хүүхдүүдэд хэрэгтэй юм байна гэдгийг мэдрүүлсэн учраас бага ангийн хүүхэд өмсөх нумтай гутлаа цаашид орон даяар борлуулахаар болоод байна.

Түүнээс гадна эцэг эхчүүдийн хүсэлтээр хүүхдүүдэд улавч хэвлэж өгч байна. Хэрвээ нумтай гутал авах боломжгүй бол улавчийг нь хэвлэж өгөхөөр зорьж байгаа юм. Түүнчлэн энэ хавраас хөл хавтгайрах өвчнийг физик эмчилгээгээр хэрхэн эмчилж болох талаарх контентыг хүргэж эхэлнэ. Гэрийн нөхцөлд хөнгөн дасгалаар хэрхэн эмчилж болох талаар мэргэжлийн хүмүүсээс авсан мэдээллийг хүргэхээр бэлдэж байна.

-Нас насны олон мянган хүнд нумтай улавчийг хэвлэж өгөх боломж ямар байгаа вэ?

-Улавч хэвлэдэг төхөөрөмж маань хамгийн олондоо өдөрт 250-300 хүүхдийг оношлох боломжтой. Нэг улавч хэвлэхэд 20 минут зарцуулдаг. Хажуугаар нь оношилгоо хийнэ гэхээр өдөрт цөөн тооны хүнд улавч хэвлэж өгч чадахаар байгаа юм. Насанд хүрсэн хүмүүсийг үйлчилгээ шингээгүй буюу зөвхөн өөрийнх нь өртгөөр улавчийг хэвлэж өгч байгаа. Харин хүүхдээс ямар нэгэн төлбөр авахгүй. Нэг улавчийг гурван сар дэвсээд буцаж ирж оношлуулна. Өөрчлөлтөд дахин тохируулахдаа улавчийг халааж дахин ашиглана. Ингэж нэг улавчийг гурван удаа буюу есөн сарын хугацаанд ашиглах боломжтой.

Бид өмнө нь дурдсанчлан төхөөрөмжөө нэмж авна. Мөн дунд оврын автобусаар төхөөрөмжтэйгөө захын хорооллуудаар явж шаардлагатай хүмүүст хүрч ажиллах нь бидний зорилгуудын нэг. Болдог бол оношилгооны төхөөрөмжөө Өрхийн эмнэлгүүдэд ч гэсэн байршуулмаар байна. Ингэж ажлаа нийтийг хамруулан хэрэгжүүлж чадвал үр дүн нь ойрын хэдэн жилд гарна гэдэгт итгэлтэй байна.

Б.Сэлэнгэ

Эх сурвалж: Монголын үнэн сонин №008/24635/