Гэр бүл судлалын "Чанд манах эрдэм" академи нээлтээ хийлээ

Нэгэнтаа “Монголд гэр бүл судлалын талаар мэддэг хүн хэд байдаг гэж та бодож байна” гэж Ю.Цэдэнбал академийн гүйцэтгэх захирал З.Түвшинжаргал асууж билээ. Тухайн асуултыг сонсоод надад тоймтой хариулт олдоогүй тул дэмий дүлэгнэсээр өнгөрөөж байснаа санаж байна. Ер нь “Гэр бүл судлал“ -ыг эхнэр нөхрийн харилцаа төдийхнөөр дүгнэж ойлгодог байснаа түүнтэй ярилцаж суухдаа ухаарсан юм. Өнөөдрийн нийгмийн энэ талын мэдлэгийг суулгах механизм нь эвдэрсэн юм уу эсвэл эрэг шураг нь үгүй болсон байх магадлалтай. Манай нийгмийн хэдэн хувь гэр бүл судлалын талаар мэдлэггүй, мухар охор ойлголттой байдаг бол. 

З.Түвшинжаргал доктор “Нийгмийн гажуудлын онош нь анхан шатны нэгж болох гэр бүлийн суурь хүмүүжил доройтсоноос үүдэлтэй юм” гэж ярьж, судалгааны ажил хийж явсаар гэр бүл судлалын  "Чанд манах эрдэм" нэртэй академийг байгуулжээ. Зорилго чиглэлээ зөв онилсны учир биеллээ олж академи хойшид олон түүхийг бүтээх, хоймор нь олон хүндтэн залрах өргөө гэрийнхээ үүдийг нээж, өрхийг татан, өргөн түмнээ урин залж” нээлтээ хийлээ. “Монголын үнэн” сонин "Чанд манах эрдэм" академийн нээлтийг дугаарын сурвалжилгаар онцолсны учир нь шударга ёс, улс орны сайхан ирээдүйн төлөө редакцын нийт уран бүтээлчдийн сэтгэл чилж явдагтай холбоотой.  Академийн нээлтэд эрдэмтэн доктор, судлаачид, хөдөлмөрийн баатрууд оролцсон нь тус үйл ажиллагааг багахан хэмжээний эрдэм шинжилгээний хурал болгосон гэхэд хилсдэхээргүй байлаа. Доктор З.Түвшинжаргал академийн үйл ажиллагааг нээх ёслолын арга хэмжээн дээр хэлсэн үгэндээ “Өнөөдөр Монгол Улсын хэмжээнд гэр бүл судлалын чиглэлээр ажиллаж байгаа ганцхан судлаач байна. Миний бие энэ чиглэлээр дагнан судалдаг ганц хүн нь юм” хэмээн тодотгоод цааш нь “Гэр бүл судлал гэдэг маш том агуулга бүхий олон салаа, салбартай. Өнөөдөр нийгмийн хариуцлагын хүрээнд  гэр бүл судлалын салаа салбарын судлаач эрдэмтэд онлайнаар, зарим нь танхимаар сургалт, арга зүйн лекц уншаад сэтгэл эмзэглүүлсэн асуудлуудаа яриад, илтгэл тавиад явж байна. Гэхдээ бидний байгуулж, нээлтийг нь хийж байгаа Гэр бүл судлалын академи шиг үнэт зүйлээ тодорхойлж, хүрэх газраа төлөвлөж, төвлөрсөн газар одоохондоо алга. Гэр бүл судлалын академи салбар бүрийн төлөөлөл болсон эрдэмтэн судлаачдыг багтаасан анхны бүтэц болж байгаагаараа онцлог. Бид нийгмийн хариуцлагын хүрээнд нийгэмд тулгамдаж байгаа асуудлыг ярилцаж, хэн бүхний зориг гарган сөхөж яриад байдаггүй сэдэв рүү нэгдэн орсон юм” хэмээгээд дэмжин оролцож буй Ардын цолтнууд, Хөдөлмөрийн баатруудын холбоо, Шинжлэх ухааны академийн нийгмийн шинжлэх ухааны салбарын эрдэмтэн судлаачид хийгээд Ю.Цэдэнбал академийн хүндэт эрдэмтэн судлаачдыг хүч харамгүй хамтран ажиллахыг уриалав.

Уг нээлтийн арга хэмжээнд доктор, профессор Ч.Авдай, Ардын багш, СГЗ Л.Дашням тэргүүтэй салбар, салбарын нэр хүндтэй ахмад буурлуудаас эхлээд, ажил амьдралын гараан дээрээ зогсож байгаа залуус гэх мэт нийгмийн хамгийн идэвхтэй гишүүдийн төлөөлөл болсон үе, үеийн нэр хүндтэй эрхмүүд хүрэлцэн ирсэн байлаа. Тэднийг монгол гэр бүлийн зөв төлөвшил гэдэг сэдэв ийнхүү нэгэн дор цуглуулжээ. Энэ талаар санаа зовж явдаг эрдэмтдийн нэг ШУТИС-ийн номын сангийн захирал Т.Энхцацрал “Миний гэр бүл судлалын академитай холбогдох болсон учир нь З.Түвшинжаргал захиралтай холбоотой. Би Эрдэмтэн эмэгтэйчүүдийн холбооны тэргүүнээр ажиллаж байхдаа хамтдаа нэлээд олон төсөл дээр ажиллаж байлаа. Түүний нэг нь гэр бүлийн асуудал буюу эмэгтэйчүүдийн оролцоо гэдэг нэртэй. Энэ асуудалд шинжлэх ухаанчаар хандах, бүх салбарын эмэгтэйчүүдийг нийгэмд тулгамдаж буй гэр бүл, өсвөр насны хүүхэд, хаалттай хаалганы цаана ял эдэлж буй эмэгтэйчүүд, тэдний гэр бүлийн асуудлыг хэрхэн зохицуулж, туслалцаа үзүүлж нийгэмд зөвөөр таниулж, ойлгуулах ёстой вэ гэдэг талаар ажиллаж байсан юм. Түүнээс гадна шинжлэх ухаанч эмэгтэй эрдэмтдийн холбоо өрх толгойлсон, орлого багатай эмэгтэйчүүд рүү чиглэсэн олон ажил хийж байлаа” хэмээн тус арга хэмжээг сурвалжлахаар очсон сэтгүүлчдэд хандан өгүүлсэн нь төрийн хүрч ажиллаж чадахгүй байгаа нийгмийн эмзэг хэсгийг мэдлэгжүүлэхээс эхэлнэ гэж ойлгогдож байв. 

Хөгжсөн улс гэж хүн нь хөгжсөн улсыг хэлдэг. Хотын соёл хүнээс, хүний соёл гэрээсээ эхтэй.

Гэр бүл гэдэг тухайн нийгэм, эдийн засгийн амьдралтай нягт уялдаатай байдаг учир түүхийн урт удаан хугацааны турш үе шат болгонд өөрчлөгдсөөр ирсэн байдаг. Гэр бүл нийгэмд болон хувь хүнд маш олон үүрэг гүйцэтгэдэг тул нийгмийн өмнө хүлээсэн үүргээ хэр зэрэг биелүүлэхээс нийгмийн ирээдүйн төлөв байдал ихээхэн шалтгаалдаг гэнэ. Монгол орны хувьд уламжлалт нүүдлийн мал аж ахуйгаас суурьшмал амьдралд шилжсэнээр гэр бүлийн нийгмийн үүрэг өөрчлөгдөж, гэр бүлийн амьдрал ахуйд гүн гүнзгий өөрчлөлтүүд гарсан. Эмэгтэйчүүд нийгмийн харилцаанд идэвхтэй оролцох болсноор гэр бүлдээ зарцуулдаг уламжлалт цаг зав нь үлэмж хорогдсон. Нийгэмд элдэв янзын гэмт хэрэг гарах, архидан танхайрах, хүүхэд тэнэмэл болох зэрэг сөрөг үзэгдэл нь гэр бүлийн үүрэг суларсантай холбоотой гэж эрдэмтэд үзэж байгаа ажээ. Тэд гэр бүлийг нийгмийн институт тул материаллаг баялгийг үйлдвэрлэх хуваарилахаас эхлээд хөгжилд хувь нэмэр оруулдаг гэж үзэж байна.

Гэр бүл судлалын "Чанд манах эрдэм" академийн үүсгэн байгуулагч З.Түвшинжаргалын тодорхойлсноор гэр бүл судлал гэдэг нэг цэгээс эхлэлтэй нарны цацраг мэт түмэн тийш цацран салаалсан ухагдахуун бөгөөд түмэн тийш салаалсан цацрагийг “Чанд манах эрдэм” академи нэгтгэн төвлөрүүлж байгаа ажээ. 

"Чанд манах эрдэм" академийн нээлтэд бас нэгэн сонирхолтой зочин ирсэн нь монгол баримтат киноны найруулагч Д.Цэнддорж болон кино багийнхан байлаа. Баримтат киноны багийнхан З.Түвшинжаргал захиралтай хамтран ажиллаж байгаагаа дуулгаад “Бид БНМАУ-ын үнэн түүх” нэртэй цуврал гурван ангит баримтат кино гаргах зорилготой” хэмээн учрыг тайллаа. Академийн нээлтэд уригдан ирсэн эрдэмтэн мэргэдийн үг болоод хөдөлмөрийн баатрууд түүний кинонд зохих байраа эзэлнэ гэнэ. “Бид хуучнаа сөхөж, өнгөрснөө магтан дуулах гээгүй юм. Монгол Улсын хөгжлийн суурь тавигдсан 1960-1980 оны түүхэн үнэнийг бид гаргаж ирэх юм. Тухайн үед ид хөдөлмөрлөж бүтээж байсан баатруудын маань төлөөлөл ч энд сууж байна. Тэд бидний киноны баатрууд” гэж байсан юм.

Гэр бүл судлалын гол ухагдахууны нэгд гэр бүлийн боловсрол багтдаг гэнэ. Ирээдүйн хөгжлийн суурь болсон хүүхэд залуусыг гэр бүлийн суурь хүмүүжлээс гадна сургуулийн боловсролыг чанартай болгох талаар эрдэмтэн мэргэд санаа зовниж суудгаа өгүүлж байв. Монгол уламжлал суурьтай мэдлэгээр ирээдүйгээ хүмүүжүүлэх нь гэр бүлийн төлөвшилд хувь нэмэр болох биз ээ.

Монгол Улсын Ардын багш, доктор, профессор МУИС-ийн ректор Д. Бадарч  “Боловсролын салбарт хийх их нүүдэл суудал” илтгэлдээ “Сүүлийн 30-аад жилд манай нийгэмд боловсролын талаар хэтэрхий нэг талыг барьсан хурц шүүмжлэл, сөрөг үзэл бодол, нөгөө талаас үр дүн, үр нөлөөг нь гүйцэд таньж мэдээгүй байж гаднын шинэ санаа санаачилгыг сайтар судлахгүйгээр илт хоосон магтаж, ятгах, тулгах зэрэг маш хол зөрүүтэй туйлшрал нийгмийн болон шинжлэх ухааны сэтгэлгээнд тогтжээ. Нөгөө талаас боловсролын салбарт хийж байгаа өөрчлөлт шинэчлэл нь зөвхөн хэлбэр хөөсөн, гүнд нь орж агуулга, арга зүйн шинэчлэл хийхийн оронд бодлого боловсруулж, шийдвэр гаргах олон шат дамжлагатай тогтолцоог шүтсэн, бүтэц зохион байгуулалтаар хөөцөлдсөн, эрх мэдлийн хуваарилалтад чиглэн явж ирсэн нь боловсролын салбарыг сэхээж сэргээхэд тус үзүүлж чадахгүй байна” хэмээн өгүүлсэн байдаг аж. Ийнхүү монгол гэр бүлийн төлөвшил, боловсрол, хөгжлийг дэмжих нэгэн байгууллага үүд хаалгаа нээлээ. Тус Гэр бүл судлалын академи нээгдсэнээр өнөөгийн нийгмийн асуудал болоод байгаа гэр бүл салалтыг бууруулах, дагаж гарах сөрөг үр дагаврыг багасгах зорилготой ажээ. Түүнчлэн гэр бүлийн асуудлаа хэрхэн шийдвэрлэх, гэр бүлийн харилцаагаа яаж авч үлдэх вэ зэрэг асуудлаар иргэдэд зөвлөгөө, мэдээлэл өгөх юм байна. Мөн зорин ирсэн иргэн бүрт нээлттэй байх аж. 

Трамп Төмөрөө

Эх сурвалж: Монголын үнэн сонин №008/24635/