Ой тогтоолтын ДАШТ-ий түүхэн дэх хамгийн залуу аваргаар Э.Үүрийнцолмон тодорлоо

Хүнийг оюуных нь хөгжлөөр дүгнэдэг спортоор монголчууд хичээллэж эхэлснээс хойш дэлхийд данстай, Гиннест бүртгэлтэй болоод 20 орчим жилийг үджээ. Энэ спортын анхдагч нь Монголын оюун ухааны академийг үүсгэн байгуулагч, олон улсын шүүгч Х.Хатанбаатар юм. Тэрбээр одоогоос 18 жилийн өмнө ой тогтоолтын спортын хурдан уншлага, цээж бодолт зэрэг төрлөөр хичээллэн олон улсын тэмцээнд оролцсоноороо анхны жимийг гаргасан гавьяатай. Дараа нь Турк улсын хурдан уншлагын аварга шалгаруулах тэмцээнд оролцож мөнгөн медаль хүртсэнээс хойш тасралтгүй амжилт гаргаж өдгөө бэлтгэсэн шавь нар нь хүүхэд залуучуудын авьяасыг хөгжүүлэн дэлхийн тамирчдыг бэлтгэж байна. Хэдхэн хоногийн өмнө болсон ой тогтоолтын дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээнд Монголын оюун ухааны академийн тамирчид нийт 90 медалийн 80-ыг авч үнэмлэхүй амжилт гаргалаа. Манай тамирчид багаараа гурав дахь удаагаа дэлхийн аварга боллоо. Дэлхийн оюуны спортын холбооноос зохион байгуулдаг энэхүү тэмцээнд 21 орны чансаа өндөр 100 гаруй тамирчин ой тогтоолтын 10 төрлөөр гурван өдрийн турш өрсөлдөв. Монголоос олон улсын шүүгч, дасгалжуулагч Ө.Сэнгэсамдан, Б.Баасандорж нарын удирдлага дор шигшээ багийн 32 тамирчин оролцсон юм. Тэд тэмцээнээс өмнө тусгай орчинд, хэд хоногийн турш эрчимтэй бэлтгэн Истанбулыг зорьсон. Бүгд л өрсөлдөх төрөлдөө анхаарал хандуулж нэг зорилготой байсны дүнд дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээнээс 11 цом, 27 алт, 27 мөнгө, 26 хүрэл медалийг эх орондоо авчирж байна. Үүгээр зогсохгүй манай тамирчид ой тогтоолтын хоёр төрөлд дэлхийн дээд амжилтыг шинэчлэн тогтоосноо олон улсад зарлалаа.    

Өсвөрийн дэлхийн аварга, их мастер Э.Үүрийнцолмон 30 минутад 6465 цифр цээжлэн алдаагүй санаж дэлхийн дээд амжилтын эзэн болов. Олон улсын их мастер О.Наранзул 60 минутад 37.5 багц буюу 1968 ширхэг хөзөр цээжлэн алдаагүй тогтоосноороо өсвөрийн дэлхийн аваргын амжилтыг эзэмшихээр болж байна. Охид хоёул өсвөр насны, ой тогтоолтын спортоор хичээллээд удаагүй байгаа ч эх орныхоо нэрийг гарган дэлхийн шилдгүүдтэй тэнцүүхэн өрсөлдөж амжилтын эзэд болцгоолоо. Ой тогтоолтын дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээний өөр нэгэн амжилтыг 14 настай монгол охин эзэмшихээр болж байна. Тэмцээний 10 төрлийн дараах нийлбэр оноо гарахад Монгол Улсын тамирчин, олон улсын их мастер Э.Үүрийнцолмон 21 оны 100 гаруй тамирчныг тэргүүлж 2024 оны ой тогтоолтын дэлхийн аварга тамирчин боллоо. Энэ нь дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээний 33 жилийн түүхэнд тодорсон хамгийн залуу аварга болж байгаа юм. Түүний хувьд 2022 оны бага насны улсын аварга, дэлхийн аварга, 2023 оны өсвөрийн улсын аварга, дэлхийн аварга, 2024 онд нийлбэр дүнгээр улсын аварга, оюуны олимпын аварга болсон билээ. Ийнхүү Монгол Улсаас нийлбэр дүнгээр дэлхийн аварга болж буй гурав дахь тамирчин болж нэрээ үлдээж байна. 
Онцлох өөр нэг хүн нь ой тогтоолтын спортын олон улсын шүүгч Б.Баасандорж байлаа. Тэрбээр хурдан уншлагын дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээнд амжилттай оролцож Монгол Улсын хувьд анхны мөнгөн медалийн эзэн болов. Монголын оюун ухааны академийг үүсгэн байгуулагч Х.Хатанбаатарын ууган шавиудын нэг тэрбээр багшийнхаа амжилт гаргасан төрлөөр дэлхийн медальтан болж байна. Х.Хатанбаатар 2008 онд хурдан уншлагын олон улсын тэмцээнд амжилттай оролцож мөнгөн медаль хүртэхдээ нэг минутад дунджаар 936 үг, ойлгосон байдал нь 85 хувь гэсэн үзүүлэлтийг гаргасан байдаг. Харин Б.Баасандоржийн хувьд нэг минутад дунджаар 815 үг уншиж,  90 хувийн ойлгоцтой гэсэн үзүүлэлтээр 33 дахь удаагийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээнээс мөнгөн медаль хүртлээ. Хурдан уншлагын тэмцээний үндсэн шалгуур нь урьд өмнө хаана ч хэвлэж байгаагүй зохиол буюу бүтэн ном уншуулж дараа нь ойлгоцыг нь олон талт ас+уулт, тест, үг нөхөж бичих зэргээр шалгадаг төрөл юм. 
Ийнхүү ой тогтоолтын спортын олон улсын шүүгч Х.Хатанбаатарын хэлснээр манай улс Америк, Англи, Герман, Турк, Хятад, Хонконг, Сингапур, Австри, Индонез, Япон, Солонгос, Швед, Энэтхэг зэрэг 20 гаруй улсад болсон цээж бодолт, хурдан уншлага, спорт өрөлт, ой тогтоолтын олон улсын 72 дахь тэмцээндээ амжилттай оролцож 151 цом, 1607 медаль хүртсэнээс гадна Гиннес, дэлхийн олон дээд амжилтыг шинэчлэн тогтоож амжилтын буухиагаа үргэлжлүүлсээр байна. Энэ жилийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээнээс олон улсын их мастер гурав, олон улсын мастерын болзлыг зургаан тамирчин биелүүллээ. Тэдний амжилтыг буухиалах тамирчид Монгол орны өнцөг булан бүрд ой тогтоолтын спортдоо шамдан суралцаж байна.   

Тэмцээний 10 төрлийн дараах дүнгээр нас насны ангиллын эхний гурван байрт орсон тамирчид: 

Бага насны ангилал: 
Б.Сэлэнгэмөрөн
М.Гэгээн-Оюун 
О.Ирмүүн 

Өсвөр насны ангилал: 
Олон улсын их мастер Э.Үүрийнцолмон 
Олон улсын их мастер О.Наранзул 
Олон улсын их мастер Ц.Оюун-Эрдэнэ 

Насанд хүрэгчдийн ангилал: 

Их мастер Ху Шу Ян 
Олон улсын их мастер Э.Пүрэвжав 
Азийн мастер А.Дайана нар шалгарлаа.  

Б.Сэлэнгэ

 Эх сурвалж: Монголын үнэн сонин №047/24626/