​ Елисейн тэмцэл эдийн засгийн хямрал дагууллаа

Францын шинэ Ерөнхий сайд Франсуа Байру эрх мэдлийн хуваагдалтай парламентад бодлогын анхны илтгэлээ танилцууллаа. Засгийн газрын шинэ тэргүүнийг  улс төрийн хямралыг даамжруулах, итгэл үзүүлэхгүй байх санал хураалтаас зайлсхийж чадах эсэхэд олон нийт эргэлзэж байна. Түүний эхний ажил бол Ерөнхийлөгчийн томилдог  Сайд нарын танхимыг бүрдүүлж, 2025 оны төсвийн шинэ төслийг парламентаар батлуулах. Чадахгүй бол Эммануэль Макрон улс төрийн гацаанд орно. Францын  нэр хүнд олон улсын санхүүгийн зах зээлд унах юм. Макронд хэл ам дагуулсан 2025 оны төсвийг парламентад “шахаж чадах” Ерөнхий сайд хэрэгтэй. Гэхдээ тохиролцооны хаан байгаад санхүүгийн бэрхшээлтэй тулгарах нь гарцаагүй.  Хэрвээ Франсуа Байру сөрөг хүчний депутатуудын дэмжлэг авч чадахгүй бол суудлаасаа огцрохоос аргагүйд хүрнэ. Тэрбээр Үндэсний ассамблейн фракцуудтай хэлэлцээр хийж эхэлсэн бөгөөд  хэт баруун болон зүүнийг баримтлагчид зардлаа хэт  танахаас татгалзаж байна. Байру зүүн төвийн социалистуудыг ялахад бүх анхаарлаа хандуулсан ч тохиролцоонд хараахан хүрээгүй. Гадаад бодлогын тухайд Францын алдагдал болон өсөн нэмэгдэж буй өртэй тэмцэхээ илэрхийлсэн. Түүний Засгийн газар санхүүгийн зах зээлээс шаардаж буй хэт их зардлаас болж Европын комиссын шахаанд орлоо. Франсуа Байру нь 2017 онд ерөнхийлөгчийн сонгуульд өрсөлдсөн ч нэрээ татаж, Эммануэль Макронтой холбоотон болсон.  Тэрбээр 2007 оноос хойш Францын Ардчилсан хөдөлгөөн намыг даргалж байна. Улс төрийн карьерынхаа хугацаандаа 1993-1997 онд Боловсролын сайд, 2017 онд Хууль зүйн сайдаар томилогдон ажилласан. Ингэхдээ Хууль зүйн сайдаар ердөө нэг сар ажиллаад хүсэлтээрээ чөлөөлөгджээ.

Францын улс төрийн хямрал 2027 он хүртэл үргэлжилнэ

Францад улс төрийн мухардал парламентын ээлжит бус сонгуулийн дараа эхэлсэн. Учир нь Үндэсний ассемблейн намууд депутатуудын үнэмлэхүй олонхийн саналыг авч чадаагүй юм. Зүүний хүчний “Ардын шинэ фронт” эвсэл хамгийн олон буюу 190, Макроны төв үзэлтнүүдийн холбоо 160, баруун жигүүрийн Үндэсний ралли  140 суудал авчээ. Ийнхүү  Ерөнхийлөгчийн үүрэг оролцоог сулруулж, дотоодод мөрийн хөтөлбөрөө хэрэгжүүлэхэд хүндхэн сорилттой тулгарахаар асар их хуваагдмал парламенттай болсон.  Сонгуулийн үр дүнд парламент зүүн, төв, хэт баруун гэсэн гурван том бүлэгт хуваагдсан бөгөөд эдгээр нам эвслийн мөрийн хөтөлбөр нь зөрүүтэйгээс гадна өмнө нь хамтран ажиллаж байсан туршлагагүй юм. Ерөнхийлөгч Эммануэль Макрон улс төрийн мухардлаас гарахын тулд өнгөрсөн жил сонгууль зарласнаар Францын улс төр эмх замбараагүй байдалд орсон. Сөрөг хүчин Төсвийн хэмнэлтийн төслийг гацааж, 1962 оноос хойш анх удаа Засгийн газраа огцруулсан билээ. Засгийн газар алдагдлыг бууруулахын тулд зардлаа 40 тэрбум еврогоор танаж, томоохон корпорациуд болон чинээлэг хүмүүсийн татварыг 20 тэрбум еврогоор нэмэгдүүлэхийг санал болгосон. Гэсэн хэдий ч хэт барууны үзэл баримтлалтай “Үндэсний ралли” нам татвартай холбоотой арга хэмжээг эсэргүүцсэн юм. Үндсэн хуулийн дүрмийн дагуу  хууль тогтоох байгууллагын сонгуулийг ирэх долдугаар сар хүртэл зарлах боломжгүй. Улс төрийн эмх замбараагүй байдал  2027 он хүртэл үргэлжилнэ гэж ажиглагчид таамаглаж байна.  Энэ өнөөгийн Францын төр буюу тавдугаар Бүгд найрамдах улсад урьд тохиогоогүй хүнд нөхцөл байдал. Ерөнхийлөгчийн бүрэн эрхийн хугацаа дуусахад хоёр жил гаруй хугацаа үлдсэн. Импичмент зарлахыг уриалсан улстөрчдийн нэг бол “Үндэсний ралли” намын  Марин Ле Пен. Хэт барууны үзэлт удирдагч Марин Ле Пен “Ерөнхийлөгчийг огцруулахгүй бол  Францын хувь заяаг золиослоно. Эммануэль Макрон сүүлийн долоон жилийн турш үндэстнийхээ эсрэг  ажилласан.  Түүнийг улс төрөөс холдуулж байж хямралаас  гарна” гэсэн юм. Хэт зүүний үзэлтэй улстөрч Матильд Панот “Макроны бодлого ялагдсан. Одоо хүсэлтээрээ албан тушаалаа өгөх хэрэгтэй” гэжээ.

Бууж өгдөггүй улстөрчид

Макроныг суудлаас нь түлхэн унагаах шахсан Тэтгэврийн хуулийн шинэчлэлийн жагсаалд сая гаруй хүн оролцсон. Харин үйлдвэрчний эвлэлүүд эсэргүүцэгчдийн тоо 3.5 саяд хүрсэн гэдэг. Ерөнхийлөгчийн гол алдаа парламентаас гадуур хууль хэрэгжүүлсэн буруу тактик  эсэргүүцлийг хуулийн төслийн хүрээнээс илүү гаргасан явдал. Уг эсэргүүцлийн хөдөлгөөн ардчилал, нийгмийн удирдлага, засгийн байгууллагуудад итгэх итгэлийн хямрал болж хувирсан юм. Эрүүл мэнд, боловсролын системийн төсвийг нэмэхийн тулд чинээлэг иргэдээс нэмэлт татвар авах,  хөдөлмөрийн хөлсний доод хэмжээг нэмэгдүүлэх, эдийн засгийг байгаль орчинд ээлтэй болгох, төрийн үйлчилгээнд хөрөнгө оруулалт хийх зэрэг өргөн хүрээтэй тохиролцоонд хүрэх том амбиц нь эргээд тушаа болсон. Иймд шинэ Ерөнхий сайд Франсуа Байру тэтгэврийн шинэчлэлийн талаарх ширүүн маргааныг шийдвэрлэх бэрх сорилттой тулгарчээ. Елисейн ордны маргаан улс төрийн хүрээнээс хальж санхүүгийн хямрал үүсгэхэд ойрхон байна. Хөрөнгө оруулагчид ДНБ-ий зургаан  хувьтай тэнцэж буй улсын төсвийн хэт их алдагдлыг арилгахад чиглэсэн  цогц бодлого, зохицуулалт шаардаж эхэлсэн. Энэ нь Европын холбооны зорилтот гурван хувиас хамаагүй өндөр үзүүлэлт юм. Макроны холбоотнууд шинэ ардын фронтын социалистуудыг өөртөө татахыг хичээж байгаа. Тоймчдын тэмдэглэснээр, Франц улс хаант засаглалын өв, эрх мэдлийн босоо үзэл баримтлалтай учир улстөрчид нь буулт хийх дургүй. Макроныг  огцруулсан ч парламент дахь гурван бүлэг засаглалын таатай орчин бүрдүүлж чадахгүй. Зарим ажиглагч үүнийг Франц улс эдийн засгийн бодит байдлаа хүлээн зөвшөөрөхөөс татгалзаж, Засгийн газрын зардлаа танахаас татгалзаж ирсний гор гэж дүгнэсэн. Таналтаар л шийдэгдэх үр дүн гэдэг бол аль ч Засгийн газар хүлээн зөвшөөрөх боломжгүй алдагдал.  Өөрөөр хэлбэл, эдийн засгийн ангалын ирмэгээр алхахтай адил юм.

Х.Эрдэнэзаяа

 Эх сурвалж: Монголын үнэн сонин №002/24629/