Канцлерын төлөөх тулаан

Бундестагийн ээлжит бус сонгууль ирэх ням гарагт болно. Эдийн засгийн хүндрэлийг хэрхэн давахаа тохиролцож чадаагүй эвсэл задарч, Олаф Шольцын Засгийн газар унасан учир ирэх есдүгээр сард товлосон сонгуулийг урагшлуулсан билээ.  Сонгогчид Бундестагийн гишүүн (Герман улс нэг мандаттай 299 тойрогт хуваагддаг),  ХБНГУ-ын холбооны 16 муж улсын сонгуульд оролцсон улс төрийн нам гэсэн хоёр саналын хуудас бөглөх ёстой. Ингэж таван хувиас дээш санал авсан намууд  Бундестагт фракц байгуулдаг. Энэ удаад шинэчилсэн хуулийн дагуух анхны сонгууль болж буйгаараа онцлог. Парламентын суудлын тоог  733 байсныг 630  болгон багасгасан. 

Нэр дэвшигчдийн тулаан

Урьдчилсан судалгаагаар Олаф Шольц дахин сонгогдох боломж бараг үгүй.  Харин Христийн ардчилсан холбоо буюу сөрөг хүчний удирдагч Фридрих Мерц ялалт байгуулж магадгүй. Консерватив үзлээрээ алдартай түүнийг канцлерын албан тушаалыг олон жил хүлээсэн улстөрч гэдэг. Тэрбээр  Шольцыг Украинд хангалттай дэмжлэг үзүүлээгүй, TAURUS далавчит пуужин нийлүүлэхээс татгалзсан гэж шүүмжилдэг. Мөн баруун жигүүрийн Германы альтернатив нам  Бундестагт сөрөг хүчин болох магадлал өндөр байна. Сүүлийн жилүүдэд явуулсан санал асуулгын дүнгээс харахад Ногоон намын дэмжлэг ихээхэн нэмэгджээ. Хүрээлэн буй орчин ба цаг уурын хамгааллын төлөөх энэ улс төрийн хүчин муж улсуудын түвшинд амжилтаа ахиулсаар засгийн газрын хариуцлагыг хүлээх хэмжээнд хүрчээ. Германы канцлерт нэр дэвшигчид шууд нэвтрүүлэгт оролцон,  120 орчим сонгогчийн асуултад түүвэрлэн хариулжээ. Социал демократ намаас одоогийн удирдагч Олаф Шольц, Ногоон намаас Эдийн засгийн сайд Роберт Хабек, барууны популист Германы альтернатив намын дарга Алис Вайдель, Консерватив намын тэргүүн Фридрих Мерц нар оролсон байна. Нэр дэвшигчдээс цагаачлал, эдийн засаг, ажлын байр, цахилгаан машин, ногоон эрчим хүч,   төмөр замын шинэчлэл,  улсын татаас зэрэг цөм сэдвийг хөндөн асуужээ. Канцлер Олаф Шольцоос TAURUS далавчит пуужинг Украинд нийлүүлэхээс татгалзсан тухай асуухад Киевт үзүүлэх цэргийн тусламжийн хэмжээгээр Герман Европт тэргүүлж байгааг дурдаад, цэргийн тусламж 28 тэрбум, ерөнхийдөө 44 тэрбум еврогийн тусламж үзүүлсэн гэв. Түүний хэлснээр TAURUS бол алсын тусгалын зэвсэг учир  нийлүүлбэл мөргөлдөөн хурцдаж, НАТО-гийн орнууд дайнд татагдан оролцох эрсдэлтэй. Тэгвэл Фридрих Мерц  “АНУ, Их Британи, Франц улс 2023 оноос хойш Украинд далавчит пуужин нийлүүлсэн. Украины тал нийлүүлэгч орнуудын тогтоосон бүх хязгаарлалтыг чанд мөрдөж байгаа,  пуужинг програмчлах нь Германд тусгалынхаа хүрээг хязгаарлах боломжийг олгоно” гэжээ.  Ногоон намын Роберт Хабек  Киевт TAURUS пуужинг нийлүүлэхийг дэмжсэн. Тэрбээр ОХУ-ын Ерөнхийлөгч В.Путинийг бол “дайны өдөөн хатгагч” гэж нэрлээд Трампын Путинтэй хэлэлцээр эхлүүлэх санаачилгын талаар хоёрдмол санаа илэрхийлжээ.  

Сонгогчид эдийн засгийн хямрал, шилжилт хөдөлгөөнд төвлөрлөө

Олаф Шольцын танхим багуулагдсан цагаасаа л ноцтой асуудалтай тулгарсан нь эдийн засгийн хүндрэл байв. Германы эдийн засаг дайны дараах хамгийн том хямралтай нүүр тулсан. Эрчим хүчний хямрал, байнгын инфляц, цар тахлын нийлмэл нөлөө, хүн амын хөгшрөлт зэрэг  сорилт хурцадмал байдлыг улам бүр нэмэгдүүлжээ. Тус улс Европ дахь Киевийн хамгийн том хандивлагч болж, нэг сая гаруй Украины дүрвэгчийг хүлээн авчээ. Гэвч Оросын эрчим хүчний нийлүүлэлтэд тавьсан хориг арга хэмжээ нь цахилгаан, байгалийн хийн үнийг өсгөж,  эдийн засгийг удаашруулсан. Шольц батлан хамгаалах зардлаа нэмэгдүүлэхийг хүссэн бөгөөд Германы гадаад бодлогод “Zeitenwende”буюу "эргэлтийн цэг" гэсэн нэр томьёо ашиглажээ.  Түүнийг Москвагийн эсрэг довтолгоонд хэтэрхий оройтсон, шийдэмгий бус хариу үйлдэл үзүүлсэн гэж буруутгадаг. Германы экспортын салбар, ялангуяа өндөр өртөгтэй үйлдвэрлэл нь эдийн засгийн цөөн хэдэн давуу талын нэг хэвээр байна. Оросын санал болгодог  боломжийн үнэтэй эрчим хүчний урсгалаа алдаж, өртөг нэмэгдэж байгаа нь сэргэлтэд  саад болсон.  Канцлер асан Ангела Меркель Оросын байгалийн хийнээс татгалзах шийдвэрийг шүүмжилсэн юм. Тэрбээр энэ сард өгсөн томоохон ярилцлагадаа өмнөх хэлэлцээрийг “win-win situation,” гэж нэрлээд, Германд хямд эрчим хүч нийлүүлж байсныг дурджээ. Меркель амар амгалан, тогтвортой байдлыг брэнд болгосон. Тэрбээр хүмүүст жижиг хямрал төдийгүй өнөөгийнх шиг том хямралын үед ч найдвартай байдлыг мэдрүүлж чадсан юм.  Энэ удаагийн сонгуулийн нэгэн чухал сэдэв бол шилжилт хөдөлгөөн. Сүүлийн үед Германд радикал исламын үзэлтэй холбоотой хэд хэдэн халдлага гарсан.  Иймээс улс төрийн намууд цагаачлалын хууль болон дүрмийн шинэчлэлийг зайлшгүй хөндөж байна.  Үүнтэй зэрэгцэн хэт барууны үзэлтэй Германы төлөө альтернатив  намын  рейтинг өсжээ. Тэд ОХУ-тай эрчим хүчний хамтын ажиллагаагаа сэргээх сонирхолтой байгаа. Олаф Шольц дахин сонгогдвол цагдаагийн эрх мэдлийг өргөжүүлэх тухай Бундестагаар хараахан батлагдаагүй хуулийн төслөө урагшлуулна. Мөн Германаас орогнол олгохоос татгалзсан хүмүүсийг албадан гаргах магадлалтай.  Үүний тулд бусад улс орныг иргэдээ эргүүлэн авах зөвшилцөлд хүрнэ. Харин Алис Вайдель Германд орогнол хүсэх биш, ажиллахаар ирж болно гэсэн байр суурь илэрхийлжээ.

Х.Эрдэнэзаяа

 Эх сурвалж: Монголын үнэн сонин №007/24634/