Баруунд тодорсон талын цэцэг

Хүн ходоодоороо биш, сэтгэлээрээ “цаддаг”. Сэтгэл цатгалан байна уу гэдгийг харах цонх нь хүний нүд юм. Ийм дүүрэн сэтгэлтэй хүн итгэл бэлэглэж, өөрт олдсон боломжоо бусадтай хуваалцдаг. Бас хэн нэгнийг өөр ертөнцтэй холбох гүүр нь болж дүүлэн нисэх орон зайг нь бүрдүүлж өгчихөөд чимээгүйхэн алсад одно. Сэтгэлийн сайхнаар үйлс нь бүтэмжтэй явдаг тэдгээр хүмүүсийн төлөөллөөс энэ дугаартаа чөлөөт уран бүтээлч Түвшинбатын Гунгаамааг онцолж байна. Таван настайдаа өвчин тусаад хийлгэсэн тарианаасаа шалтгаалан хэлгүй, сонсголгүй болсон түүний уран бүтээлийн замнал дардан байгаагүй. Эцэг өвгөдөөс уламжлан ирсэн авьяасын оч бадарч, хүүхэд ахуйгаасаа дүрслэх урлагтай нөхөрлөжээ. Аавын авьяас, ээжийн хичээл зүтгэл, хөдөлмөрөөр тэжээгдэн өсөхдөө хувь онцлогоо тодорхойлон бэрхшээлээ боломж болгон нэгэн түүхийн эхлэлийг тавьсан гэдэг. Сонсголын бэрхшээлтэй мисс, мистерийн тэмцээнд оролцохдоо боломж байгааг бусдадаа нээхэд нь түүнтэй танилцаж байсан юм. Т.Гунгаамаа “Сэтгэлийн дэм” санг үүсгэн байгуулсан бүтээлч бүсгүй. 2010 оноос “Miss and mister deaf Mongolia” тэмцээнийг зохион байгуулахад нь танилцаж тэдний ертөнцийг өөртөө нээж байв. Сонсголын бэрхшээлтэй хүмүүст баяр хүргэн алга таших ялгаатай. Баяр хүргэж буйгаа илэрхийлэхэд алга ташихгүй ч баярлаж байгааг нь нүүр дүүрэн инээмсэглэлээр нь мэдэж болно. Хийж байгаа үйлдэл, үйл хөдлөлөөс тэдний хүсэл зориг, мөрөөдлийг олж мэдэх боломж дүүрэн байдаг юм. Ийм нэгэн бодол, мэдрэмж сонсголын бэрхшээлтэй иргэдийн дунд зохион байгуулдаг тэмцээнийг үзэхэд төрж, тэд дохионы хэлээрээ, хорвоо ертөнцтэй танилцсан өөрсдийн аргаараа, бас хамаг л сайхнаараа аав, ээждээ зориулсан шүлгээ уншиж, тайзнаас мэндчилэхдээ бусдад өөрийгөө дахин нээх мэт мэдрэмж төрж байв. Тэр үеэс хойш хэдэн хавар, хэдэн намар улиран одсоныг үл санах ч түүний эхлүүлсэн ажил үгүйлэгдсээр. Одоо хэр орон зайг нь нөхөх сэтгэл дүүргэсэн үйл явдалтай таарсангүй. Олон улсын мисс, мистерийн тэмцээн болоход түүнийг үгүйлж хэчнээн хүнд Т.Гунгаамаагийн өгч байсан сэтгэлийн дэм, хайр, урам үгүйлэгдэж байгаа бол хэмээн бодоход хүргэдэг юм.  

Аавын эрх охин

Т.Гунгаамаа багаасаа зураг зурах дуртай. Дунд сургуульдаа хэд хэдэн удаа зургийн уралдаанд оролцож шагнал авч байжээ. Хэлгүй, сонсголгүй болохоор өөрийн бодол санаа, хүсэл мөрөөдлөө зургаар илэрхийлэх нь  түүнд илүү байсан биз. Наймдугаар ангиа төгсөөд СУИС-ийн харьяа Дүрслэх урлагийн дунд сургуульд шалгалт өгч тэнцээд Төмөрбаатар багшийнхаа шавь болжээ. Япон, Итали, Англи, Америк зэрэг улсад үзэсгэлэнгээ гаргаж байсан тэрбээр аль хэдийнэ өөрийн гэсэн үйлчлүүлэгч, шүтэн бишрэгчтэй болсон нэгэн. Өөрийгөө гоо сайхныг мэдрэх мэдрэмжтэй гэж боддог. Тийм болоод ч тэр үү ихэвчлэн бүсгүй хүнийг зурах дуртай. Балар эртний дүрс, Монголын эзэнт гүрний хаад, хатдын өмсгөл гоёл чимэглэл зэргийг зурдаг. Ингэхдээ түүхэн сурвалжийг судалж модерн маягаар дүрслэхийг хичээдэг байна. Мөн өнөө үеийн эрчимт хэмнэлийг хурц тод өнгөөр дүрсэлдэг ажээ.   

Тэрбээр сургуулиа төгсөөд аавтайгаа ажиллах гэж Кино үйлдвэрт орсон байна. Түүний аавыг Түвшинбат гэдэг. Киноны зураглаач хүн учраас Т.Гунгаамаа аавыгаа дагаж кино зурганд их явна.  Олон сайхан бүтээл хийж, “Гоо марал” наадмын тэргүүн байрын шагнал хүртсэн аавынхаа эрх охин Т.Гунгаамаа “Аав минь намайг гоо сайхан, уран бүтээл хэмээх халуун ам бүлд гараас минь хөтлөн оруулсан. Их ч зүйл зааж, сургаж, ойлгуулсан даа. Аливаа зүйлд бууж өгдөггүй шударга занг би ааваасаа өвлөсөн. Аав минь миний бахархал. Хэдийгээр одоо бурхан болсон ч би үйл хэргийг нь үргэлжлүүлэхийг хичээж байна” хэмээн ярьсан юм. Түүний мөрөөдөл кино бүтээх байсан. Тийм ч учраас 2010 оноос багшийнхаа саналаар сургалтаа мэргэжлийн түвшинд заадаг киноны техникээр маш сайнд тооцогддог “Асаdemy art of university”-д суралцжээ. 

АНУ-ын сургуулиуд оюутнуудынхаа эрх ашгийг хамгаалахын төлөө томоохон компаниудтай гэрээтэй ажиллах болж. Компьютер графикийн чиглэлээр мэргэжил эзэмшсэн тэрбээр олон нийтийн  харилцаа, үйлчилгээ зэрэг үзүүлэлтээр шалгалт өгч тус компанид  тэнцсэн байна. “Apple”-д ихэвчлэн оюутнууд ажилладгийн нэг нь би. Би ганцаараа сонсголын бэрхшээлтэй ч бусад хүмүүс дохионы хэл сураад надтай харилцдаг. Ажиллаж сурахын хажуугаар хүмүүнлэгийн ажилд оролцдог болохоор зав бараг гардаггүй” байснаа дурсан ярьсан удаатай.

Түүнийг хорвоотой танилцуулсан бахархал

Т.Гунгаамаа айлын том хүүхэд. Таван настайдаа хүндээр өвчилсөн бөгөөд тухайн үед “Тэнгэрээс цагаан морьтой, цав цагаан сахалтай өвгөн намайг дуудаад байна. Ааваа намайг битгий өгөөрэй” гээд аавыгаа тэврээд уйлаад байсан гэдэг. “Намайг амьд үлдээх гэж аав, ээж хоёр минь бүхий л боломжийг хайж, аргаа барцгаасан байх. Эцэст нь бүгдээрээ энэ хувь тавилантайгаа эвлэрсэн дээ” хэмээн хэлсэн. 

Зургаан настайдаа 29 дүгээр сургуулийн нэгдүгээр ангид орсон түүний байнга шахуу зурдаг зүйл нь “Буратино” байв. Хожим сургуульд ороод анхны хэл болох дохионы хэлээ сурж, амны хайрцгаар уншиж эхэлжээ. Ээж нь багшийн мэргэжилтэй байсан болохоор даалгаврыг яс хийлгэдэг нь түүнд томоохон түлхэц болж. Тэднийг хичээлээ давтах үеэр дүү нар нь тойрч суугаад их сонирхдог байсныг дурсан ярьсан юм. Ингэж гэр бүлээрээ хийдэг хичээлийн буянаар Т.Гунгаамаагийнх гэр бүлээрээ дохионы хэл сурцгаасан гэдэг. Түүний ээжийг Амаржаргал гэдэг. Одоо ч охиныхоо хамгийн сайн найз, зөвлөгч нь хэвээр. Охиндоо хичээл заах явцдаа өөрөө хичээл заах шийдвэр гаргаж түүнийг 29 дүгээр сургуулиас гаргасан гэдэг. Охиноо боловсролтой болгохын тулд хичээл зааж байсан ангиа хүртэл өөрчилж байсан гэсэн. Т.Гунгаамаагийн бахархал ээж нь. Ингэж тэрбээр ердийн хүүхдүүдтэй нэг ширээнд сууж, боловсрол эзэмших боломжийг бүрдүүлжээ.

Бусдад боломж түгээгч

Тэрбээр багын мисс болохыг мөрөөддөг байжээ. Магадгүй тийм учраас “Miss and mister deaf Mongolia” тэмцээнийг санаачлан зохион байгуулах болсон биз. Үүгээрээ тэрбээр мөрөөдлөө биелүүлж байна хэмээн боддог гэлтэй. Тэрбээр анхны тэмцээнээ 2010 онд зохион байгуулахдаа “Монгол бүсгүйчүүд бусад орны миссээс дутахааргүй авьяас, мэдлэгтэй болохоор үргэлж амжилттай оролцдог. Өнгөрсөн жилээс эхлэн тэмцээндээ залуусыг хамруулсан. Тэдэнд ч гэсэн хүсэл мөрөөдөл, зорилго бий. Түүнийг нь би бусдад ойлгуулж, урам зориг өгмөөр байна” хэмээн хэлсэн удаатай. Т.Гунгаамаа 2010 онд АНУ-ын Лас Вегаст болсон “Miss deaf international” тэмцээнд Монголоо төлөөлөн оролцож байсан. 2010 оны гуравдугаар сард Улаанбаатар хотод “Miss deaf Mongolia” тэмцээнийг зохион байгуулсан нэгэн. Монголоос таван хүнийг Лас Вегаст урьж тэмцээн болон томооохон үзэсгэлэнд оролцуулж, бусадтай боломжоо хуваалцсан. Бас болоогүй олон орноор аялах явцдаа сонсголын бэрхшээлтэй хүн эрхээ хангалттай эдэлж чадах, надад хамгийн их таалагдсан СанФранциског сонгон сурахаар болсон тухайгаа мөн ярьж байсан юм. Түүнээс тэмцээн зохион байгуулахдаа оролцогчдод ямар шалгуур тавьдаг талаар тодруулахад тэрбээр “Сонсголгүй хүмүүс эрүүл хүмүүстэй адилхан амьдралыг харж мэдэрдэг. Тэднээс  дутархааргүй эрч хүчтэй байдаг. Тиймээс өөрийн гэсэн авьяас, гоо сайхан, оюун ухаан, олон нийтийн ажилд сайн дураараа оролцох хүсэлтэй байх шалгуур тавина. Мөн гэрлэж байгаагүй байх шаардлагатай. Алхаа гишгээ, бие авч явах байдал зэргийг ч харж оролцогчдоо шалгаруулдаг” тухайгаа хэлсэн юм.

Б.Сэлэнгэ 

Эх сурвалж: Монголын үнэн сонин №008/24635/