П.Соронзонболд: Онцгой байдлын байгууллагагүй газруудад хяналтын цэг ажиллуулна

ОБЕГ-ын Гал түймэртэй тэмцэх газрын Гал унтраах хэлтсийн дарга, дэд хурандаа  П.Соронзонболдоос цаг үеийн асуудлаар зарим зүйлийг тодрууллаа.

-Хаврын улиралд хээрийн түймэр их гардаг. Өнөөдрийн байдлаар хэчнээн газар түймрийн голомттой байна вэ?

-Он гарсаар таван аймгийн 12 суманд 15 удаагийн ой хээрийн түймэртэй байгаа мэдээлэл ОБЕГ-т бүртгэгдсэн. Хамгийн сүүлд  Сүхбаатар аймгийн Асгат, Эрдэнэцагаан суманд энэ сарын 9-нд гарсан хээрийн түймэр, 11-нд бүртгэгдсэн Дорнод аймгийн Халхгол суманд гарсан хээрийн түймрүүдийг бүрэн унтраалаа. Түймэрт өртсөн талбай, хохирлыг тогтоохоор холбогдох мэргэжлийн байгууллагууд ажиллаж байна.

Хуурайшилт ихтэй хаврын энэ өдрүүдэд ой, хээрийн түймэр гарах эрсдэлтэй учраас иргэд, малчдыг сонор сэрэмжтэй байж, галын аюулгүй байдлаа сайтар хангахыг анхааруулъя.

-Шадар сайдын тушаалаар Ажлын хэсэг байгуулж, орон нутагт ажиллаж байна. Энэ ажлын хэсэг ямар үүрэгтэй вэ?

-Монгол Улсын Шадар сайд, УОК-ын дарга С.Амарсайханы тушаалаар УОК-ын нарийн бичгийн дарга Т.Баярхүүгээр ахлуулсан  ажлын хэсэг байгуулагдлаа. Энэ ажлын хэсгийнхэн  түймэрт өртсөн иргэдэд хүргэх тусламжийг хүргэхээр энэ сарын 11-нд  зүүн аймгууд руу хөдөллөө.  Ажлын хэсгийн бүрэлдэхүүн түймэрт өртсөн айл өрх, иргэд, хүүхэд багачуудад эмнэлгийн тусламж үйлчилгээ үзүүлэх, орон гэр, орчныг сэргээх ажлыг зохион байгуулна. Түймэрт өртсөн иргэдэд  сэтгэл зүйн зөвлөгөө өгнө. Галд өртсөн мал сүргийг эрүүлжүүлэх, малын сэг зэмийг устгах, ариутгал халдваргүйтгэл хийхээс гадна тусламжийн эд зүйлсийг иргэдэд хүлээлгэн өгөх, холбогдох арга хэмжээг хэрэгжүүлнэ.

-Түймрийн улмаас хэдий хэмжээний хохирол учраад байна вэ?

-15 түймрийн эцсийн хохирлын дүн одоогоор гараагүй байна. Урьдчилсан байдлаар  38 гэр, дөрвөн чингэлэг,  дөрвөн автомашин, хоёр мотоцикл, 22 хашаа саравч, 3706 бог, 48 бод мал, 3509 боодол өвс түймэрт өртсөн мэдээ хүлээн авсан. 

-Түймрийн эрсдэлтэй хэчнээн аймаг байна вэ?

-Түймэр гарах эрсдэлтэй 14 аймаг байна.  Ой, хээрийн түймэр нь богино хугацаанд их талбайг хамардаг. Түймэр гарсан газарт салхины хурд 6-18 м/секунд хүртэл салхилдаг учраас түймэр унтраах ажлыг зохион байгуулахад алба хаагчдын амь насанд аюултай байдаг.  Зарим тохиолдолд алба хаагчид салхиныхаа урд түймэрт өртөж болзошгүй айл өрхүүдийг түймрээс гаргах, нүүлгэн шилжүүлэх ажлыг зохион байгуулдаг.

-Түймэр гарсан шалтгааныг тогтоож байна уу?

-Дээрх түймрийн 24 орчим хувь нь төвлөрсөн цэг буюу хогийн цэгнээс, хоёр нь айлын яндангийн цогоос гарсан гэж урьдчилсан байдлаар мэдээлж байна. Ер нь ихэнх тохиолдолд хүний хайхрамжгүй хүчин зүйлээс шалтгаалсан байдаг.

-Онцгой байдлын албан хаагчдын болон техникийн хүрэлцээ хэр байдаг вэ?

-Түймэр гарсан тохиолдолд тухайн орон нутгийн мэргэжлийн анги, алба хаагчдаас гадна нутгийн малчин, иргэд хамтран ажиллаж,  түймэр унтраах үйл ажиллагаанд тус дэм болдог. Мөн Хилийн цэргийн ерөнхий газар болон хууль сахиулах байгууллагын хамтын ажиллагаа чухал байдаг. Гал түймрээс урьдчилан сэргийлж манай байгууллага нөлөөллийн аяныг тухай бүрд нь хийж, хэрэгжүүлж ирсэн.

Сүүлийн жилүүдэд УОК, Шадар сайдаас онцгой анхаарч,  урьдчилан сэргийлэх, эрсдэлийг бууруулах чиглэлээр техник, тоног төхөөрөмжийг нэмэгдүүлж, сургалт, сурталчилгааны  ажлыг үр дүнтэй зохион байгуулж байна. 

-Ахуйн хэрэглээнээс үүдэлтэй гал түймрийн аюул хэр гарч байна вэ?

-Манай иргэд насжилт өндөртэй автомашиныг импортоор оруулж ирдэг. Дээр нь тухайн техникээ тоноглож, “монголчилдог”.  Насжилт өндөртэй, 12 вт-оор ажилладаг автомашиныг тоноглож,  хүчин чадлыг нь нэмэгдүүлснээр гал гарах эрсдэлийг бий болгож  байна. Орон сууцныхан тагтан дээрээ тамхи татаж, ишийг нь гадагш хаяснаас айлын тагтанд бууж, галын аюул үүсгэж байна. Иргэд галын аюулаас өөрсдийгөө урьдчилан сэргийлэх хэрэгтэй.

-Гал түймэр, үер усны талаарх сэрэмжлүүлгийг онцгой байдлын байгууллагаас сэрэмжлүүлсээр ирсэн. Энэ сэрэмжлүүлгийг иргэд хэр хүлээж авдаг вэ?

-Сүүлийн жишээ дурдахад, Сар шинийн баярын өдрүүдэд Шилийн богд хайрханд иргэд олноор цуглалаа. Манай байгууллагын зүгээс иргэдийн зорчих зам дагуу гал түймрээс урьдчилан сэргийлэх сэрэмжлүүлгийг тараасан. Зөвхөн гал түймрээс сэргийлэх бус цаг агаарын урьдчилан сэргийлэх мэдээгээр цасан шуургатай үед тухайн орон нутаг, зарим газар шаардлагагүй тохиолдолд зорчихгүй байхыг анхааруулдаг. Гэвч иргэд болзошгүй эрсдэлээс урьдчилан сэргийлэхдээ хайхрамжгүй ханддаг тал одоо хүртэл байсаар байна.

-Энэ жилийн хаврын агаарын төлөв ямар байна вэ?

-УЦУОШГ-аас урьдчилсан байдлаар 10 хоногийн цаг агаарын төлөвийг авдаг. Ой хээрийн түймрээс урьдчилан сэргийлэх талаар УОК-ын даргын албан даалгавар гардаг. Энэ жилийн тухайд хуурайшилт эрт явагдахаар байна. Учир нь, өвөл өнтэй болсон. Тиймээс нэгдүгээр сард УОК-ын дарга ой хээрийн түймэртэй тэмцэх албан даалгавар, төлөвлөгөөг баталсан. Энэ албан даалгавар төлөвлөгөөг аймгуудын УОК-т хүргүүллээ. Онцгой байдлын байгууллагагүй газруудад хяналтын цэг ажиллуулахаар төлөвлөгөөнд тусгасан.

-Урин дулаан цаг ирж байгаатай холбоотой иргэд агаар салхинд гарах нь ихэсдэг. Иргэд юуг анхаарч зорчих шаардлагатай вэ?

-Урин дулааны цаг эхлэхээр иргэд ууланд гарч, явган алхах нь ихэсдэг. Явган алхахдаа татсан тамхины ишээ бүрэн унтрааж, зориулалтын хогийн саванд хаяж занших хэрэгтэй. Ирэх дөрөвдүгээр сард ханш нээх цаг ирнэ. Энэ үеэр шашны зан үйл хийхээр хүмүүс мөн л байгальд гарч арц хүж уугиулж, зул өргөдөг. Мөн хавар айлууд зусландаа очиж, хашаа, байшингаа цэвэрлэхдээ шар өвсөө шатаахгүй байхыг анхааруулж байна. Өөрсдийнхөө аюулгүй байдалд анхаарч байх хэрэгтэй. Иймд иргэд та бүхэн хаврын хуурайшилттай өдрүүдэд цогтой үнс нурмыг зориулалтын саванд хийх, түймрийн эрсдэлтэй сумдад зорчихдоо татсан тамхиа бүрэн унтраах, автомашины бүрэн бүтэн байдлыг хангах, хог хаягдлыг ил задгай шатаахгүй байх нь чухал юм.

Ажлын хэсэг Баян-Овоо суманд ажиллаж, тусламжийн үйлчилгээ үзүүлэв

ОБЕГ-ын тэргүүн дэд бөгөөд штабын дарга, хурандаа Ц.Ганзориг, УОК-ын нарийн бичгийн дарга, хурандаа Т.Баярхүү нараар ахлуулсан Шуурхай ажлын хэсгийн бүрэлдэхүүн гал түймэр гарсан Хэнтий аймгийн Баян-Овоо суманд энэ сарын 12-нд  ажиллав.  Энэ сарын 09-нд Баян-Овоо сумын Сүмбэр багт гарсан гал түймрийн улмаас нийт 30.800 га газар шатсан бөгөөд урьдчилсан байдлаар таван айлын долоон гэр, таван саравч, дөрвөн хашаа, нэг өрхийн 300 гаруй толгой мал өртсөн.  Монгол Улсын Засгийн газар, УОК-ын шийдвэрээр гал түймэрт өртсөн айл өрхүүдэд иж бүрэн гэр, дулаан хувцас хэрэглэл, хоол хүнс, эмийн багц бүхий тусламж үзүүлснийг ажлын хэсгийн бүрэлдэхүүн хүлээлгэн өгчээ.  Мөн гал түймэрт өртсөн айл өрхөд СЭМҮТ, ЭМЯ, МЭЕГ-ын холбогдох мэргэжилтнүүд эрүүл мэндийн болон сэтгэлзүйн тусламж зөвлөгөө өгч ажиллаж байна.

Нутаг дэвсгэрийн 52.6 хувь нь ой, хээрийн гал түймрийн эрсдэлтэй  байна

Монгол Улсын нийт нутаг дэвсгэрийн 830,360 км2 нь буюу 52.6 хувь нь ой, хээрийн гал түймрийн эрсдэлтэй газар нутагт хамаарч байна.  Тодруулбал, нутаг дэвсгэрийн 128570 км2 буюу 8.1 хувь нь ой, хээрийн түймэрийн эрсдэл маш их, 276500 км2 буюу 17.5 хувь  нь их, 209930 км2 буюу 13.3 хувь нь дунд, 215360 км2 буюу 13.6 хувь нь бага болон маш бага түвшинд байна.

Нийт баг, хороодын 141 нь ой, хээрийн түймэрт өртөх эрсдэл маш их байна. Улсын хэмжээнд ой, хээрийн түймэрт өртөх байдлыг Улаанбаатар хотын нийт 171 хороо, 21 аймгийн 1638 багийн түвшинд тодорхойлжээ.  Үнэлгээний дүнгээр нийт баг, хороодын 7.8 хувь буюу 141 нь ой, хээрийн түймэрт өртөх байдал маш их, 25.8 хувь буюу 466 их, 15.4 хувь буюу 278 нь дунд түвшинд тодорхойлогдсон байна.

Гэр орондоо зул, хүж асаахдаа хяналтгүй орхихгүй байхыг анхааруулж байна

 Энэ жил нийт нутгаар хуурайшилт ихтэй байгаа тул иргэдийг гал түймрийн аюулаас урьдчилан сэргийлж, сонор сэрэмжтэй байхыг анхааруулж, дараах зөвлөгөөг хүргэж байна. 

• Халуун үнс нурмыг ил задгай асгахгүй байх, үнс нурмыг таглаа бүхий зориулалтын саванд хийж занших,
• Гэр орондоо зул, хүж, лаа, дэн асаахдаа галын аюулгүй байдлыг хангаж, хяналтгүй орхихгүй байх,
• Шингэрүүлсэн шатдаг хийгээр ажилладаг тулга, зуухыг ашиглахдаа аюулгүй ажиллагааны дүрэм журмыг баримтлах,
• Эвдрэл гэмтэлтэй зориулалтын бус цахилгаан хэрэгслийг ашиглахгүй байх,
• Гарааш ил зогсоолд автомашинаа байрлуулахдаа галын аюулгүйн зай хэмжээг баримтлах,
• Бага насны хүүхэд, өндөр настан, хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдийг харгалзах хүнгүйгээр гэрт нь цоожилж орхихгүй байх,
• Утааны дохиоллыг гал тогооны ойролцоо, унтлагын өрөө, гэрийн өрөө бүрд суурилуулах. Туршилтын товчлуурыг ашиглан утааны дохиоллыг сар бүр шалгаж, бүх батерейгаа жилд нэгээс доошгүй удаа солих хэрэгтэй. Утааны дохиолол ямар дуугардаг, сонсвол яах ёстойг хүүхдүүдээ хэлж өгөх.
• Цахилгаан халаагуур, халаагчийг гэр, байшин, аж ахуйн нэгж байгууллагадаа суурилуулахаар сонгосон бол цахилгаан ашиглалтын дүрэм журмыг мөрдөх, аюулгүй ажиллагааны заавар, зааварчилгаа авах, мэргэжлийн цахилгаанчаар холбуулж, холбогдох байгууллагуудаас өгч байгаа заавар, зөвлөмжийг дагаж мөрдөхийг Онцгой байдлын байгууллагаас анхаарууллаа.

Н.Энхбат

Эх сурвалж: Монголын үнэн сонин №009, 010/24636, 24637/