У.Хүрэлсүхийн "дэглэсэн" гадаад бодлого

Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүхийн БНЧУ, БНПУ-д хийсэн төрийн айлчлал цаг хугацааны хувьд ихээхэн эгзэгтэй үед таарсан. Цагаан ордонд болсон Дональд Трамп В.Зеленский нарын уулзалт ширүүн маргаанаар өндөрлөж, газрын ховор элементийн салбарт хамтрах хоёр улсын хэлэлцээ цуцлагдсан, Европын орнууд Украиныг дэмжихээ ээлж дараалан мэдэгдсэн, дэлхий нийтийн анхаарал Төв Европ руу чиглээд байсан цаг үед энэ айлчлал болсон. Тиймээс ч дэлхийн улс орон ОХУ-тай хил залгаа орших Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн энэхүү айлчлалыг анхааралтай ажиглаж байсан гэхэд болно. У.Хүрэлсүх энэ удаагийнхаа айлчлалаар 75 жилийн түүхтэй Чех, Монгол, Монгол Польш улсын харилцааг шинэ шатанд гаргаж, Иж бүрэн түншлэлийн гэрээнд гарын үсэг зурлаа. 

Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн хувьд найрамдалт харилцаагаа шат ахиулах бодлого баримталж ирсэн. Зөвхөн сүүлийн гурван жилийн хугацаанд  Японтой Тусгай Стратегийн түншлэлийн харилцаа тогтоож,  АНУ-тай Стратегийн гуравдагч хөршийн түншлэл байгуулж, Канадтай Xамтын хөгжил цэцэглэлт, бүс нутгийн энх тайван, тогтвортой байдлын төлөө Иж бүрэн түншлэлд нэгдэж, чадсан. Мөн  ХБНГУ, Казахстантай Стратегийн түншлэл, Их Британитай хамтын ажиллагааг иж бүрэн түншлэлд хүргэх замын зураглалыг тохиролцсон.   Вьетнам, Австралитай “Иж бүрэн түншлэл”-ийн түвшинд хөгжүүлэх тохиролцоо хийж,  Турктэй Стратегийн түншлэлийн харилцаа тогтоосон бол БНЧУ, БНПУ-тай найрсаг  харилцаагаа шууд Иж бүрэн түншлэлийн түвшин рүү шат ахиуллаа. 

Мөн Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүхийн хувьд өөрөө айлчилж очихоос илүүтэй гадны өндөр дээд хэмжээний зочдыг хүлээж авахыг эрмэлздэг нь анзаарагддаг. Зөвхөн 2024 онд л гэхэд  Герман, Беларусь, Лаос, Бутан, Словени, Швейцар, Орос, Вьетнам, Казахстан гэсэн улс орнуудын Ерөнхийлөгч, хаан айлчилсан.  Түүний Франц улстай хийсэн яриа хэлэлцээрүүдийн үр дүн гарч ураны гэрээ  гацаанаас гараад байгаа. Энэ бол ганцхан жишээ. Далайд гарцгүй, хоёр их гүрний дунд орших Монгол улс аль болох гадаад харилцаагаа сайжруулж, олон хөрштэй, олон нөхөдтэй байж гэмээнэ хэн нэгний хараат бус байж чадах нь дамжиггүй. 

Үүнээс гадна өмнөх төрийн тэргүүнүүд юм гуйх, томоохон  бүтээн байгуулалт дээр дэмжлэг хүсэх маягаар албан ёсны айлчлалд ханддаг байсан бол У.Хүрэлсүх Ерөнхийлөгч “Харилцан ашигтай хамтран ажиллахыг уриалав”.  Монгол Улсын Ерөнхийлөгч морин хуурын чуулгатайгаа, бизнес, улс төрийн төлөөлөлтэйгөө, “Чингис хаан” музейн үзмэрүүдтэйгээ очиж,  улс үндэстнийхээ түүх соёлоор бахархуулж, басхүү гайхуулж чадав.  

Товчхондоо бол У.Хүрэлсүхийн айлчлал зөвхөн албан ёсны уулзалт хэлэлцээрээр хэмжигдсэнгүй. Тэр Монгол Улсыг  европод сурталчлах бүхэл бүтэн арга хэмжээ зохион байгуулав.  Өмнө нь  монголчуудын бахархал болсон баатарлаг өвөг дээдсийн түүх, хүн төрөлхтөнд үлдээсэн агуу их өв соёлыг БНФУ-ын Нант хотын Бретанийн гүнгийн шилтгээн-Нантын түүхийн музейд дэлгэн толилуулж, байсан бол энэ удаа Прагийн зүрхэнд, Вацлавын талбайн дээд хойморт сүндэрлэх Чехийн Үндэсний музейд дэлгэгдлээ. нүүрэн хэсгийн дээд талд Их эзэн хаан Чингисийн хөрөг, эрх чөлөөнийхөө төлөө өнөөдөр эзлэн түрэмгийлэгчдийн эсрэг тэмцэж буй Украйн улсын далбаатай зэрэгцэн мандаж, европчууд, тэнд амьдардаг Монголчуудын цуваа тийш хөвөрч байна. 
Хамгийн гол нь Монгол Улс эвийг эрхэмлэсэн олон тулгуурт гадаад харилцааны бодлого баримтлах болно гэдгээ дахин дахин санууллаа.

Н.Оюундарь: Хоёр орны худалдааны эргэлтийг хоёр дахин нэмэгдүүлж, 200 сая ам.долларт хүргэхээр тохиролцлоо

/Монгол Улсаас Польш Улсад суугаа Онц бөгөөд Бүрэн эрхт Элчин сайд/

-Айлчлалын үр дүнг та хэрхэн  харж байна?
-Их үр дүнтэй айлчлал болж өнгөрлөө. Энэ айлчлалын үеэр Монгол Улс, Бүгд Найрамдах Польш Улс Иж бүрэн түншлэлийн гэрээ байгууллаа. Энэхүү түншлэлийн харилцааг  цаашид өргөжүүлэх, эдийн засгийн эргэлтээ нэмэгдүүлэх, олон улсын тавцан дээр  улс төрийн харилцаагаа бэхжүүлэх, гадаадад амьдарч байгаа монголчуудынхаа эрх ашгийг хамгаалах гээд олон асуудлыг шийдэж, нэгдсэн ойлголтод хүрч чадлаа. Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн айлчлалын үеэр Монголын урлаг соёлыг танилцуулсан морин хуурын тоглолт болж өнгөрлөө. 

Эх орноосоо хол ажиллаж амьдарч байгаа монголчууд төдийгүй Польшийн соёл урлагийнхны анхаарлыг татсан, амьд харилцааг бий болгосон сэтгэл догдлом тоглолт байлаа. Төрийн тэргүүний айлчлалын үр дүнд хийх ажлууд бидэнд байна. Эдийн засгийн харилцаагаа нэмэгдүүлэх, уламжлалт палеонтологи, археологи, хөдөө аж ахуйн салбарт хамтран ажиллахаас гадна зэс хайлуулах чиглэлээр хамтарсан үйлдвэр байгуулах, томоохон бүтээн байгуулалтуудыг хийх боломж бий.

-Тодруулбал?

-Монгол Улсын Хүнс, хөдөө аж ахуй, хөнгөн үйлдвэрийн сайд Ж.Энхбаяр Бүгд Найрамдах Польш Улсын Хөдөө аж ахуй, хөдөөгийн хөгжлийн сайд Чеслав Шекерскитэй гуравдугаар сарын 13-ны өдөр албан ёсны уулзалт хийлээ. Уулзалтын үеэр сүү, мах, махан бүтээгдэхүүн боловсруулах, жимс, жимсгэнэ, хүнсний ногоо тарьж, ургуулах зэрэг хүнсний үйлдвэрлэлийг бодлогоор дэмжих, салбарын хамтарсан судалгаа-шинжилгээ хийх, хүний нөөцийг чадавхжуулах, хөрөнгө оруулалтыг нэмэгдүүлэх зэрэг чиглэлээр хамтын ажиллагааг эрчимжүүлэхээр тохиролцлоо. Европын холбоог гишүүн улс орон бүр ээлжлэн даргалдаг тогтолцооны дагуу энэ оны эхний хагасыг Польш Улс даргалж  байгаа. Польшийн тал Монгол Улсын түүхий эд, бараа бүтээгдэхүүнийг Европын Холбооны зах зээлд гаргах гарц, гүүр нь болж, боломжийг бий болгоход дэмжиж ажиллахаа илэрхийлсэн.  

Мөн Польш Улсын Хөдөө аж ахуй, хөдөөгийн хөгжлийн яамны хяналтад байдаг судалгааны хүрээлэнгүүд Монголын холбогдох байгууллагуудтай хамтран ажиллахад бэлэн байгааг мэдэгдээд байна.  Үүнээс гадна дөрвьөн улирлын  хүлэмж барих, мах, сүүний чиглэлийн цэвэр үүлдрийн үхэр Монгол Улс руу импортлох чиглэлээр хамтран ажиллахад бэлэн байгаагаа  илэрхийлсэн.

-Польш бол Европт эдийн засгаараа тэргүүлж байгаа улс. Монгол, Польшийн харилцааг өргөжүүлэх, эдийн засгийн хамтын ажиллагааг сайжруулах олон гарц байгаа нь дамжиггүй?

-Польш-Монголын эдийн засгийн хамтын ажиллагааны боломжийг бүрэн ашиглаагүй байгааг хоёр тал хүлээн зөвшөөрч байгаа. Хоёр улсын хөгжлийн бодлого, зорилтуудыг уялдуулж, худалдааны эргэлтийг хоёр дахин нэмэгдүүлж, 200 сая ам.долларт хүргэхээр талууд тохиролцож чадлаа.  Монгол Улсын Ерөнхийлөгч У.Хүрэлсүхийн  Бүгд Найрамдах Польш улсад хийсэн төрийн айлчлалын мөрөөр хэрэгжүүлэх  арга хэмжээний төлөвлөгөө гаргаад ажлаа эхэлж байна. 

Улс төрийн харилцааг сайжруулах, байгаль орчин, эрүүл мэндийн салбарын хамтын ажиллагааг өргөжүүлэх, худалдаа, эдийн засаг, хөрөнгө оруулалтыг нэмэгдүүлэх, Түүх, шинжлэх ухаан, палеонтологи, боловсрол, соёл, кино урлаг, телевиз, хэвлэл мэдээлэлийн салбарт хамтран ажиллах чиглэлээр эхний ээлжинд 30 гаруй ажлууд зохион байгуулахаар энэхүү төлөвлөгөөнд туссан байгаа. Монгол Улсын хөгжлийн 14 мега төслийг хэрэгжүүлэхэд Польшийн компаниудыг холбогдох хууль тогтоомжийн дагуу оролцуулах, тухайн төслийн баримт бичгийг польшийн талд хүргүүлж, хэлэлцээ хийх, “Хархорум” хот, “Шинэ Зуунмод” хотын бүтээн байгуулалт хийхэд туршлага судлах, Польш Улсын “Ногоон хот” концепцитэй уялдуулах гээд бүтээн байгуулалттай холбоотой олон заалт орсон. 

Мөн  “Хүнсний хангамж, аюулгүй байдал”, “Цагаан алт” хөтөлбөрийн хүрээнд дотоодын үйлдвэрлэлээ олон улсын стандартад нийцүүлэх, хорио цээр, эрүүл ахуйн шаардлага хангуулах, дэвшилтэт техник, технологи нэвтрүүлэх замаар хөгжүүлэх. Хөдөө аж ахуйн гаралтай бүтээгдэхүүн, нэн түрүүнд мах, махан бүтээгдэхүүнийг Польш Улсад экспортлох зэрэг ажлуудыг бодлогоор дэмжиж, хамтран ажиллах юм.

-Польшид хэчнээн монголчууд амьдарч байна вэ?

-Бүгд Найрамдах Польш Улсад албан ёсны мэдээллээр 1000 орчим Монгол Улсын иргэд амьдарч байна. Засгийн газар хоорондын хэлэлцээрийн хүрээнд болон Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн санаачилсан “Илгээлт-2100” хөтөлбөрийн хүрээнд 170 гаруй оюутан суралцаж байна. Манай хоёр орны ард түмний харилцаа холбоог бэхжүүлэхэд онцгой хувь нэмрээ оруулж байгаа  монголын уламжлалт анагаах ухааны 200 гаруй эмч мэргэжилтэн үйл ажиллагаа явуулж байна. Мөн Польш Улсад хувиараа ажил эрхэлж байгаа иргэд сүүлийн үед нэмэгдэж байна.

Э.Одбаяр: Польш Улстай бүхий л салбарт харилцан ашигтай, бие биенээ нөхсөн хамтын ажиллагаагаа өргөжүүлэх боломж бүрдлээ

/Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн Гадаад бодлогын зөвлөх/

-Бүгд Найрамдах Польш Улсын Ерөнхийлөгч Анджей Дуда 2023 онд Монгол Улсад айлчилсан. Энэхүү айлчлалын үеэр хоёр улсын Ерөнхийлөгч дотно найз нөхдийн холбоо тогтоосон. Тиймээс халуун дулаан уур амьсгал дунд маш өргөн хүрээтэй айлчлал боллоо. Айлчлалын үеэр нийтдээ 13 баримт бичигт гарын үсэг зурлаа.  Хоёр улс найрсаг харилцаатай байсан бол Иж бүрэн түншлэлийн харилцаатай болж, манай гуравдагч хөрш болсон Польш Улстай бүхий л салбарт харилцан ашигтай, бие биенээ нөхсөн хамтын ажиллагаагаа өргөжүүлэх боломж бүрдэж байна.  

МАН-ын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Я.Содбаатар БНПУ-ын Иргэний эвслийн намын төлөөлөгчидтэй уулзлаа

Монгол Ардын Намын Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Я.Содбаатар Бүгд Найрамдах Польш Улсын Иргэний эвслийн намын Парламентын клубийн тэргүүлэгчдийн зөвлөлийн гишүүн бөгөөд Сеймийн гишүүн Пшемислав Витектэй уулзсан.  
Ерөнхий нарийн бичгийн дарга Я.Содбаатар Монгол, Польшийн харилцаа, хамтын ажиллагаа сүүлийн жилүүдэд эрчимтэй өргөжиж байгааг тэмдэглэж нийгэм улс төр, олон улсын нөхцөл байдал хурдацтай хувьсан өөрчлөгдөж буй өнөө цагт улс төрийн намуудын төлөвшил, чадавх чухлаар тавигдаж буйг дурдаад хоёр улсын эрх баригч намуудын хамтын ажиллагааг өргөжүүлэх чиглэл, нөөц боломжийн талаар ярилцав. Засгийн газрын түвшинд төдийгүй Парламентын бүлэг хооронд, улс төрийн хүчнүүдийн хамтын ажиллагаа түүхэн уламжлалт харилцаат манай хоёр орны хувьд чухал байр суурьтай хэмээн талууд санал нэгдэв. Цаашид харилцан айлчлал хэрэгжүүлэх, туршлага судлах зэргээр үйл ажиллагаагаа өргөжүүлэхээр тохиров.

Дээд түвшний айлчлалын давтамжийг хадгалах, улс төрийн итгэлцлийг бэхжүүлэх зорилгоор Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн Польш Улсад хэрэгжүүлж буй энэхүү төрийн айлчлалаар хоёр улсын харилцааны түвшнийг ахиулж, Иж бүрэн түншлэлд  хүргэсэн нь харилцааны түүхийн нэгэн шинэ хуудсыг нээсэн онцгой үйл явдал гэдгийг талууд онцоллоо.

Уулзалтын төгсгөлд олон улсын нөхцөл байдал, сорилт бэрхшээлүүд, цаашдын чиг хандлага, тэдгээрийн талаарх өөрийн улсын байр суурийн талаар дэлгэрэнгүй санал солилцов. Иргэний эвслийн намын Парламентын клубийн тэргүүлэгчдийн зөвлөлийн гишүүн Пшемислав Витек Монгол, Польшийн уламжлалт харилцаа бүхий л салбарт амжилттай хөгжиж ирснийг тэмдэглэж дипломат харилцаа тогтоосны 75 жилийн ойн хүрээнд болж буй төрийн айлчлалын хүрээнд эрх баригч намын удирдлагатай уулзсанд баяртай байгаагаа тэмдэглэв. Цаашид намуудын хамтын ажиллагааны чиглэлд үргэлжлүүлэн анхааран ажиллахаа илэрхийллээ.

Эх сурвалж: Монголын үнэн сонин №011/24638/