XIX зууны эцэс XX зууны эхэн үед Монгол нутгийг Хятадын мөнгө хүүлэгч худалдаачдын пүүс, дэлгүүрүүд аалз мэт торлон мөлжиж байлаа. Монголын ард түмнээс тэдэнд төлөх өр тасралтгүй нэмэгдсээр зөвхөн албаны өр 11 сая лан мөнгө болж, ардын нэг өрхөд 100 гаруй лан мөнгө ногдож, ядуурал туйлдаа хүрсэн хүнд хэцүү цагт хэсэг залуус үндэсний засаг төрөө сэргээхээр хүчээ нэгтгэн, Монгол ардын намыг үүсгэн байгуулсан түүхтэй. Үндэсний тусгаар тогтнол, эрх чөлөөнийхөө төлөө харийн түрэмгийлэгчдийг эсэргүүцэн боссон энэхүү тэмцлийг Монгол орон даяар уухайлан дэмжиж байсан юм.
Алс баруун хязгаар нутагт ч энэ тэмцлийг талархан дэмжиж, одоогоос яг зуун жилийн тэртээ 1922 оны долдугаар сарын 7-нд Засагт хан аймгийн Ахай бэйсийн хошууны Тамгын газар байрлаж байсан Мөрөнгийн хүрээнд ард тайж, лам нийлсэн 14 хүн нэгдэж, нийлэн МАН-ын 16 дугаар үүрийг байгуулжээ. Мөрөнгийн хүрээнд байгуулагдсан намын 16 дугаар үүр бол одоогийн Хөвсгөл аймгийн нутагт байгуулагдсан намын анхны байгууллага юм. Засаг захиргааг шинэчлэн байгуулах үед Хөвсгөл аймгийн нутаг дэвсгэрт 3500-аад гишүүнтэй намын 50 гаруй үүр байжээ. Одоогоос 92 жилийн тэртээ 1931 оны хоёрдугаар сарын 25-аас гуравдугаар сарын 7-ны өдрүүдэд одоогийн Хатгал тосгоны Гадаад худалдааны дамжлага баазын Ноосны тасгийн агуулах байсан байшинд 112 төлөөлөгч оролцсон, Хөвсгөл аймгийн намын анхдугаар Их хурал хуралджээ. Хуралдаанаар аймгийн намын хороог 28 гишүүнтэйгээр баталж, намын хорооны анхны даргаар Сумъяагийн Давааг сонгон баталж байжээ. Энэ бол Хөвсгөл аймгийн Монгол ардын намын хорооны түүх. Өнгөрсөн 100 гаруй жилийн хугацаанд Хөвсгөл аймгийн Монгол ардын намын хороо өөрийн түүхийг ард түмэнтэйгээ хамтран бичиж, харийн түрэмгийллээс эх нутгаа чөлөөлөх, тусгаар тогтнолоо баталгаажуулах, ард иргэдээ соён гэгээрүүлэх, бүтээн байгуулах бүхий л үйлсэд энэ намын гишүүд сэтгэл зүтгэлээ зориулан ирсэн түүхтэй.
Цагаан тал дээр шинэ хот суурин босгож, уул сэтлэн зам харгуй тавьж, ус гатлуулан эрчим хүч татаж, сургууль цэцэрлэг, эмнэлэг барьж Хөвсгөл нутагт өрнөсөн бүхий л бүтээн байгуулалт энэ намтай холбоотой. Монгол Улс ардчилсан нийгэмд шилжиж олон намын тогтолцоотой болсон өнгөрсөн хугацаанд хөвсгөлчүүд МАН-д итгэл үзүүлж ирсэн юм.
Тодруулбал, 2012-2020 он хүртэл Хөвсгөл аймагт Монгол ардын нам үнэмлэхүй ялалт байгуулж, 12 жил мөрийн хөтөлбөрөө хэрэгжүүлж, 1990 оноос хойших долоон удаагийн орон нутгийн сонгуульд таван удаа ялалт байгуулж байлаа.
Өнөөдөр тус намын хороо 17348 гишүүнтэй, 146 үүртэйгээр үйл ажиллагаа явуулж байна. Хэдийгээр 2020 оны орон нутгийн сонгуульд Хөвсгөл аймгийн Монгол ардын намын хороо сөрөг хүчний эгнээнд шилжсэн ч алдаагаа дүгнэн цэгнэж, цаашид хийх зүйлээ төлөвлөж, гишүүдийнхээ эвийг бататган, хүчээ зузаатган ажиллаж байна.
Тус намын хорооноос НАШБ-аас намын үүрүүдийн удирдлага, дотоод зохион байгуулалтыг сайжруулж, үйл ажиллагааг эрчимжүүлэн намын гишүүдийн санал бодлыг сонсож, эргэх холбоотой ажиллах, МАН-ын “Хүний нөөцийг бүрдүүлэх, шилж сонгох, дэвшүүлэх, хариуцлага тооцох журам”-ын дагуу аймаг сумын намын хороод хүний нөөцийн бүртгэлтэй болох, намын ажилтнуудыг хөгжүүлэх чадавхжуулах, намаас сонгогдож томилогдсон улс төрийн ажилтнуудтай Ёс зүйн гэрээ байгуулах зэрэг олон ажил төлөвлөж, төлөвлөгөөний дагуу үйл ажиллагаагаа явуулж байгаа юм. Хууль, дүрэм зөрчсөн асуудал болгоны цаана үл ойлголцол, эвдрэл хагарал гардаг. Тиймээс Хөвсгөл аймгийн намын хорооны удирдлагууд аливаа асуудлыг намын дүрмийн хүрээнд шийдвэрлэж байж эв нэгдлээ хангаж, илүү эрч хүчтэй ажиллах боломжтойн талаар ярьж байсан юм.
Б.Нүүдэл
Эх сурвалж: Монголын үнэн сонин №046/24527/
°C