Ө.Анар: Монгол хэлээ төгс эзэмшсэнээр орчуулга хийхдээ утгын алдаа гаргахгүй

Би багадаа настнууд “Орчин үеийн хүүхдүүд аргагүй л өөр болжээ” хэмээн бахдан өгүүлж байхыг мөн ч олон удаа сонссон. Бодвол мэдлэг боловсролтой, ухаалаг хүүхэд залуусыг хараад эх орны минь ирээдүй тэдний гарт очно гээд баярладаг байсан биз. Энэ бодол одоо ч хэвээрээ. Ахлах ангийн сурагч гаднын уран зохиолчийн бүтээлүүдээс дүү нартаа зориулан монгол хэлнээ хөрвүүлж хэвлэн гаргадаг болжээ. Манай сонины редакцад өөрийнхөө орчуулан хэвлүүлсэн шинэхэн бүтээлээ барьсаар залуу орчуулагч зорин ирэв. Хэвлэлтээс гараад удаагүй номын үнэр ханхийх зуур орчуулсан бүтээлээ танилцуулахаар өндөлзөн байх түүнтэй ярилцлаа. 

-Өөрийнхөө орчуулсан шинэхэн номоо гардан аваад баяр хөөртэй яваа юм байна. Уншигчдад өөрийгөө танилцуулна уу?

-Миний нэрийг Ө.Анар гэдэг. “Шинэ Монгол” сургуулийн 12 дугаар ангид суралцдаг жирийн л нэг охин. Хэл сурах сонирхолтой. Сонирхлынхоо дагуу зургадугаар ангиасаа япон хэлийг сонгон суралцсан. Надад япон хэлд дурлаж суралцах боломж өгсөн хүн бол тухайн үед манай сургуулийн захирал байсан П.Наранбаяр багш юм. 

-Таны орчуулсан зохиолд юу гардаг талаар товчхон өгүүлж болох уу. Эндээс хүүхэд багачууд шинээр юу сурч, мэдэж болох вэ?

-Японы алдарт "Бээлий худалдаж авсан нь" зохиолыг сонгон эх хэл рүүгээ хөрвүүлсэн. Гол үйл явдал нь бээлий худалдаж авахаар зэргэлдээх хот руу явж буй үнэгний гаварны тухай өгүүлдэг. Хүйтэн өвөл ойд ирсэн анхны өглөө бяцхан үнэг буюу үлгэрийн гол баатар маань анхны цасны ид шидээр үүрэндээ сэрдэг. Гэсэн ч түүний сарвуу хүйтэн, нойтон өвлийн цасанд даарч цээнэ цэцэг шиг чичирч байх нь тэр. Түүний шинэхэн орсон цасан дээр чимээ шуугиантай тоглож наадах хүсэл ийн унтарч орхино. Гэтэл ээж нь түүний бяцхан сарвуунд нь таарах хэмжээтэй ноосон бээлий хэрэгтэй гэжээ. Ингээд л гавар хүмүүсийн амьдардаг тосгон руу хос бээлий худалдаж авахаар шөнийн аялал хийж, замд тохиолдсон адал явдал нь хүмүүс түүний бодсоноос ч илүү төвөгтэй амьтад болохыг мэдүүлдэг. Хүүхдийн анхны хүмүүжил үлгэрээс л эхэлдэг гэж би боддог. "Бээлий худалдаж авсан нь" зохиол нэгдүгээрт, эхийн хайрыг маш тод томруунаар харуулж өгсөн. Хоёрдугаарт, хүн хүндээ итгэх итгэлийн талаар өгүүлдэг. “Ойн мод урттай богинотой, олон хүн сайнтай муутай” гэдэг шиг хүн бүр муу санаатай байдаггүй юм шүү гэдгийг сургадаг. Гуравт, ямар ч амьтны үр төл тэр дундаа хүүхэд багаасаа амьдралд бие дааж сурах ёстой гэдгийг сургамжлан өгүүлдэг.

-"Бээлий худалдаж авсан нь" үлгэрийн зохиолч нь хэн гэдэг хүн бэ. Японд алдартай хүн байх? 

-"Бээлий худалдаж авсан нь" үлгэрийн зохиолчийг Нанкичи Нийми гэдэг. Энэ хүн хэдийгээр 30-хан жил хорвоогийн наран дор амьдарсан ч Японы уран зохиолын ертөнцөд хүүхдийн уран зохиол, тэр дундаа үлгэрүүдээрээ алдартай. Миний сонгосон хүүхдийн уран зохиолын богино өгүүллэг нь түүнийг нас барсны дараа 1943 онд анх хэвлэгдсэн байдаг.

-Зохиолчоо нэлээд судалсан байх. Түүний талаар уншигчдад дэлгэрэнгүй ярьж өгвөл сонирхолтой болов уу?

-Нанкичи Нийми зохиолч 1913 оны долдугаар сарын 30-нд төрж, 1943 оны зургадугаар сарын 11-нд таалал төгссөн юм билээ. Түүний зохиол бүтээлээ туурвиж байх үеийг Японы хүүхдийн уран зохиолын алтан үе гэдэг. Зохиолч бага насандаа тохиолдсон үйл явдлуудаас сэдэвлэн, барууны уран зохиолоос сэтгэл хөдлөм уран санаанууд нэмэрлэн зохиол бүтээлээ туурвидаг байсан гэж судлаачид өгүүлдэг. Тийм ч учраас түүний бичсэн түүхүүд багачуудад их таалагддаг. Хамгийн алдартай бүтээлүүд нь миний орчуулсан үлгэрээс гадна “Бяцхан үнэг Гон”, “Галактикийн төмөр зам дээрх шөнө” зэрэг юм. Түүнийг хэр алдартай хүн юм бэ гэж асуувал “Bungou to Alchemist” хүүхэлдэйн киноноос хүүхдүүд мэддэг гэж би хариулна. Хүүхэлдэйн кинонд зохиолчийг урлагт дуртай, түүндээ чин сэтгэлээсээ дурласан сайхан сэтгэлтэй зохиолчийн дүрээр дүрсэлсэн байдаг. Дэлхийн уран зохиолд заналхийлж байгаа аюулуудтай тэмцэх цэргийн мөрдөгч агентлагийн гишүүн. Ниймийн өвөрмөц чадвар нь баатруудад нөлөөлж тэдний үйлдлийг хянадаг тул хүчирхэг дайснуудын эсрэг тулаанд давуу хүч болдог.

-Хүнд нэг сэдэлжүүлэх, дагуулж хөтлөх зүйл байдаг. Өөрийг тань ном уран зохиолд дурлах, шимтэхэд хэн нөлөөлсөн байх гэж боддог вэ?

-Үлгэр сонирхож, уран зохиолд шимтэх болсон нь миний ээжтэй холбоотой. Орой болгон үлгэрийн ном дэлгэн надад монгол ардын үлгэрийн дээжсээс уншиж өгдөг байлаа. Монголчууд эрт дээр үеэсээ л өвлийн урт шөнө галын дэргэд суугаад үлгэр домог, хууч яриа дэлгэн баатарлаг туульсаа хайлсаар ирсэн түүхтэй юм билээ. Монгол ардын үлгэрүүд, ер нь дэлхийн бүх л улс орны үлгэрүүд сурган хүмүүжүүлэх арга хэлбэрийг агуулсан байдаг гэж боддог. Жишээ нь, ээжийн орой бүр ярьж өгдөг байсан “Долоон өндөгтэй шаазгай”-ны үлгэр байна. Би энэ үлгэрт маш дуртай. Бага байхдаа хөөрхий шаазгайг өрөвдөөд л аргат хулганаар бахархаад, аргат үнэгийг үзэн яддаг байсан бол том болсон хойно үлгэрийн хүнд хэлэх гээд байгаа санааг ойлгосон л доо.

-“Долоон өндөгтэй шаазгай”-ны үлгэрээс ямар сургамж авсан бэ?

-Үнэг хэдий аргатай ч гэлээ түүнээс аргатай ухаант хулгана байна шүү дээ. Чи хэдий ухаантай, чадалтай ч чамаас ухаантай, чадалтай нь бий гэдгийг хэлээд байгаа юм. Түүнээс гадна үнэнч нөхөрлөлийн үнэ цэн, итгэл алдах, сайхан үгэнд хууртахгүй байх гэх мэт маш олон зүйлийг сургасан үлгэр юм уу даа. Би монгол ардын үлгэрүүдээс баатарлагийг нь унших тийм ч дуртай биш. Цаг үеэ дагаад ч гэх юм уу орчин үеийн хүүхдүүдэд арван таван толгойтой атгаалжин хар мангасын толгойг нэг, нэгээр нь цавчин ялж байгаа нь тийм ч таатай санагдахгүй. Тухайн үлгэр зохиогдож байх үед Монголын ард түмэн үр хүүхдээ эрэлхэг зоригтой, эрэмгий чадалтай өсгөх зайлшгүй шаардлагатай байсан байх. Тийм шаардлагын улмаас зохиогдсон дайнд ялдаг эрэлхэг баатартай үлгэрүүд үүргээ гүйцэтгэсэн ч байх. Одоо бол өөр шүү дээ.

-Одоо чиний үеийн хүүхдүүд номд хэр хорхойсож байна. Хэр их уншиж байна вэ?

-Манай үеийнхэн унших дадал суугаагүй юм уу гэж би хардаг. Ялангуяа том зузаан романуудыг бол барьж авах ч үгүй. Миний номны зургийг зурсан ахын хэлснээр орчин үеийн хүмүүс зузаан, түүх хүүрнэсэн роман уншихаас илүү богино хэлбэрээр бичигдсэн зураг олонтой өгүүллэгүүд уншиж оюун санааныхаа ядаргааг тайлах хандлагатай болсон гэж байсан. Би үнэн байх гэж бодсон шүү.

-Хамгийн сүүлд ямар ном уншив. Номоос хүн юу авч болно гэж боддог вэ?

-Миний хувьд хамгийн сүүлд БНХАУ-ын зохиол Ү Хуа-гийн “Амьдрахуй” романыг уншсан. Надад ер нь энэ төрлийн түүхүүд таалагддаг. Үйл явдал, өрнөлтэй. Хүний хөгжилд зориулсан нийтлэлийн номууд уншаад шууд л түүгээр нь амьдралынхаа хэмнэлийг зохиогоод явчихна гэж хүмүүс боддог юм шиг. Миний хувьд эсрэгээрээ үйл явдал, өрнөлтэй, хүний амьдралын түүхийг хүүрнэсэн зохиол уншвал илүү үр дүнтэй санагддаг юм. Хүний амьдралаас алдаа оноогоо дүгнээд би ийм замаар явж болохгүй. Хэрвээ энэ замыг сонговол ийм үр дүнд хүрэх нь байна гэдгийг илүү бодитоор харах болов уу.

-Уран зохиол, тэр дундаа гадаадын уран зохиолоос орчуулахад үгийн баялаг маш чухал. Үгийн сангаа баяжуулахын тулд унших шаардлагатай. Монгол зохиолчдоос хэний бүтээлийг сонгон уншиж байна?

-Уран үгийн мастер С.Эрдэнэ гуай, Б.Золбаяр ахын өгүүллэгүүдийг их уншиж байна. Би “Утгын чимэг” наадамд уншигдсан богино өгүүллэгүүдийг бас унших дуртай.

 -Ирээдүйн төлөвлөгөөг чинь би орчуулагч болох юм уу гээд бодчихлоо. Өөр төлөвлөгөөтэй байгаа юу гэдэг асуултаар ярилцлагаа өндөрлөе?

-Өөр байлгүй яах вэ. Орчуулга миний ирээдүйн мэргэжлийн суурь гэж хэлж болох юм. Би олон улсын харилцааны чиглэлээр сурах гээд элсэх сургуулиа товлочихсон, бэлтгэлээ хангаад явж байна. Мэдээж энэ чиглэлээр сурах амаргүй учраас эхлээд монгол хэлээ төгс эзэмшиж гадаад хэлээс утгын алдаагүй буулгах нь чухал гэж би бодоод байгаа юм. Ирээдүйг тааварлах боломжгүй учраас миний сонирхол яаж өөрчлөгдөхийг, юу болохыг хэлж мэдэхгүй юм.

-Ярилцсанд баярлалаа.

Трамп Төмөрөө

Эх сурвалж: Монголын үнэн сонин №009, 010/24636, 24637/