Д.Бумдарь: УИХ-ын гишүүний тоо 152 байхыг куб язгуураар тооцож гаргасан

УИХ-ын чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар Үндсэн хуульд оруулах  өөрчлөлтийн төслийг хэлэлцэв. Хэлэлцэж байгаа асуудалтай холбогдуулан гишүүдийн асуултад Ерөнхий сайд болон Ажлын хэсэг хариуллаа.  УИХ-ын гишүүдийн тоог 152 болгох хүн амын тоотой харьцуулсан үндэслэлийн талаар УИХ-ын гишүүн О.Цогтгэрэлийн асуултад улс төр судлаач Бумдарь:

-Би улс төр судлалын үүднээс тайлбарлая. Математикийн шинжлэх ухааны тооцооллоор хүн амын тоотой харьцуулаад куб язгуураас УИХ-ын гишүүдийн тоог 152 байхаар гаргасан гэж ганцхан үндэслэл яриад байна гэлээ. Энэ нь цаанаа маш олон үндэслэлийг шингээсэн байдаг. Куб язгуурыг анх Английн сонгуулийн үр дүнд суурилж ашигласан байсан. Хоёр том нам сонгуулиар ямар санал авна, парламентад тэр нь хоёр намын куб болдог. 1969 онд үүнийг Декапира ашиглаад, парламентын хэмжээг хүн амд нь суурилж болно гэдэг зүйлийг гаргаж ирсэн.

Гэхдээ куб язгуурт хүн амын тооноос гадна эдийн засгийн, нийгмийн шилжилтийн түвшин, үндэсний бие даасан байдал, тусгаар тогтнол, сонгуулийн арга, парламентын чадамж, чиг үүрэг гээд маш олон зүйл багтдаг. Тухайн төр нь эртний уламжлалт уу, шинэ цагийнх уу, хувь хүний болон үндэсний онцлог нь ямар вэ гэдгийг бүгдийг шингээгээд гурван төрлийн тэгшитгэл гаргаж ирсэн. Бид хамгийн хялбарчилсэн байдлаар куб язгуур гэж яриад байгаа болов эхний тэгшитгэлийг харвал хөдөлмөрийн насны хүн ам, бичиг үсэгт тайлагдсан эсэх гээд бүгдийг тооцоолж гаргаж ирдэг. Гурван тэгшитгэлээр тооцвол 154.4 гишүүн байхаар, куб язгуураар 150.9 гэсэн тооцоо гарсан. Улс  төр судлалын хувьд куб язгуур нь хамгийн ойлгомжтой. Парламентын хэмжээ гэдэг нь бүтээмж юм.

Хүн хоорондын харьцааг яаж ашиглах нь парламентад чухал. Технологийн дэвшлийг энэ тооцоонд ашиглаагүй. Монгол Улсын түвшинд тойргийн сонгогчидтой уулзахаас аргагүй нөхцөлд байна. Тэр бүхнийг куб язгуур шингээдэг хэмээв.