Ц.Солонго: Азийн аварга шалгаруулах тэмцээнд амжилттай оролцохоор зорьж байна

Монголын дугуйчид Швейцар улсын Цюрих хотод болсон дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээнд оролцоод ирсэн юм. Тэд тэмцээний холимог багийн төрөлд анх удаа өрсөлдсөн нь цаашид боломж байгааг харууллаа. Энэ жилийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээнд манай эмэгтэй тамирчдаас Ц.Солонго, Ж.Анужин, Б.Энхмаа нар замд гарсан бөгөөд тамирчдаас Азийн аварга шалгаруулах тэмцээний хүрэл медальт, олон улсын хэмжээний мастер Ц.Солонготой ярилцлаа.  

-Манай эмэгтэй дугуйчид олон зүйлээс шалтгаалан гадаадын тэмцээн уралдаанд оролцож чаддаггүй. Харин энэ удаа Дэлхийн дугуйн холбоо та бүхний хүсэлтийг хүлээн авснаар олон орны шилдэг тамирчидтай уралдаад ирлээ. Туршлага  их хуримтлуулав уу? 
-Би дугуйн спортоор хичээллэсэн цагаасаа л дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээнд оролцоно гэж зорьсон. Гэхдээ хүссэн тамирчин бүр энэ тэмцээнд оролцох боломжгүй. Олон улсын эрх олгох тэмцээнүүдэд амжилттай уралдаж байж сая оролцдог. Манай эмэгтэй тамирчид тэдгээр тэмцээнд уралдаж чаддаггүй учраас дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн биднээс хол байсан. Энэ жилийн хувьд бид Дэлхийн дугуйн холбоонд тэмцээнд уралдах хүсэлтэй байгаагаа мэдүүлсэн. Бидний хүсэлтийг Дэлхийн дугуйн холбооноос хүлээн авснаар Швейцарыг зорих боломжтой болсон хэрэг. Ингэж бид телевизороор тэмцээнийг нь үзэж дэмждэг хүмүүстэйгээ нэг гараанд гарч уралдахад сэтгэл маш их хөдөлсөн. Мөн энэ тэмцээнээс багагүй туршлага хуримтлууллаа. Одоо энэ туршлагадаа үндэслэн бэлтгэлээ чамбайруулж 2025 оны Азийн аварга шалгаруулах тэмцээнд амжилттай оролцохоор зорьж байна. Бид тэмцээний цуваа, бөөн гараатай болон багийн гээд бүх төрөлд оролцох зорилготой. Дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээнээс олон зүйл мэдэж авсан нь Азийн аварга шалгаруулах тэмцээнд тус болно гэдэгт итгэлтэй байна. Миний хувьд “Надад ийм зүйл дутуу, жингийн хувьд ийм байгаа учраас өөртэйгөө илүү ажиллах шаардлагатай” гэсэн дүгнэлтэд хүрээд ирсэн.
-Дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээний замд уралдахад эмэгтэй тамирчдад ямар бэрхшээл тулгарч байв?
-Нэгдүгээрт, дугуй бол техникийн спорт. Хоёрдугаарт, дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээнийг маш өндөр түвшинд зохион байгуулдаг. Шилдэг тамирчдын ур чадварыг хамгийн хэцүү замд сорино. Бидний хувьд Монголд цөөхүүлээ уралдаж, боломж гарвал жилдээ ганц удаа Азийн аварга шалгаруулах тэмцээнд оролцдог. Ингэж туршлага бага хуримтлуулах нь бидний дутагдалтай тал болж байна. Дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээнд уралдахад туршлага, мэдрэмж дутуу байгаагаа ажигласан. Хэрвээ бид олон тэмцээнд уралддаг болбол ямар арга барилаар, аль замд хэрхэн гарах, дээр нь аль улсын тамирчинтай ямар байдлаар уралдах вэ гэдгээ мэддэг болно. Энэ жилийн дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээн эргэлт олонтой, огцом өгсдөг, бороотой үед тамирчнаас ур чадвар шаардсан замтай байсан. Уралдааны замд баримжаалах тал дээр туршлага дутсан тал бидэнд бий. Гэхдээ энэ тэмцээнд оролцсоноороо эмэгтэй дугуйчдаа дэмжих юм бол, оролцохыг хүссэн тэмцээнд бусад улс орон шиг уралдуулбал боломж байгааг харуулж чадсан гэж бодож байна. 
Эрсдэл ихтэй, спортын хүнд төрөл учраас Монголд эмэгтэй дугуйчид цөөхөн байдаг. Дээр нь дугуйгаар хичээллэх хүсэл сонирхолтой хүн байгаа ч дэмжлэггүй болохоор хичээллэх хүн нэмэгдэхгүй байгаа юм. Хэрвээ биднийг дэмжвэл нөөц бололцоо бүрэн бий. 

-Мэргэжлийн түвшинд бэлтгэгдсэн эмэгтэй тамирчин манай улсад хэр олон байдаг вэ?
-Дугуйн эмэгтэй бүтэн багтай бол гаднын уралдаан тэмцээнд оролцох боломжтой байдаг. Ингэж үзвэл манайд 6-8 эмэгтэй тамирчинтай байхад болно. Гэтэл өнөөдрийн байдлаар дөрвөн эмэгтэй өндөр түвшинд бэлтгэл хийж байна. Дөрвүүлэхнээ болохоор бүтэн баг нь бүрдэж өгөхгүй байгаа учраас нэг талаараа гаднын тэмцээн уралдаанд оролцож чаддаггүй. Хэрвээ бүтэн багтай болбол өөр зүйлд санаа зовохгүйгээр, гаднын тамирчид шиг зөвхөн бэлтгэлээ хийх боломжтой. Одоо бид бэлтгэлээ хийхээс гадна амин дэмээ өөрсдөө авдаг. Дугуйн хэрэглэл материалаа ч  хувиасаа зохицуулж байна. Харин дугуйн спортын эмэгтэй шигшээ багтай болчихвол энэ ачаануудаас зарим нь үгүй болно. Одоо бид цөөхүүлээ ч 2025 онд эмэгтэй шигшээ багтай болох байх гэсэн итгэлтэйгээр бэлтгэлээ базааж байна.
-Хүйтний улиралд бэлтгэлээ хаана базааж байна вэ?
-Бэлтгэлээ зааланд хийдэг. 2022 оны Азийн аварга шалгаруулах тэмцээн Үзбекистан улсад гуравдугаар сарын сүүлээр болж байсан. Тэр үед бэлтгэлээ зааланд хийж байгаад тэмцээний өмнөхөн зам дээр гарсан. Өнгөрсөн жилийн Азийн аварга шалгаруулах тэмцээн зургадугаар сард болсон. Энэ нь бидэнд зам дээр бэлтгэл хийх боломж олгосон гэсэн үг. 2025 оны Азийн аварга шалгаруулах тэмцээн хоёрдугаар сард Тайландад болно. Бид арваннэгдүгээр сарын 1-нээс хүчний бэлтгэлээ хийж эхэлнэ. Суурин дугуйгаар зааланд бэлтгэл хийнэ. Тэмцээн Тайландад болох учраас нэг сарын өмнө дулаан газар, зам дээр бэлтгэлээ үргэлжлүүлэн хийх бодолтой байна. 
-Та Азийн аварга шалгаруулах тэмцээнд оролцсон туршлагатай учраас уралдааны үед юунд анхаарахыг гадарлаж байгаа болов уу. Тамирчид уралдааны үед өөрт байгаа бүхий л хүч чадлаа дайчилдаг ч техник тусламжийн хувьд уначихдаг талтай. Ийм байдалд хүрэхгүйн тулд хэрхэн анхаарч байгаа бол?
-Уралдааны хувьд яахын аргагүй гараа маш чухал. Азийн аварга шалгаруулах тэмцээнээс өмнө Тайландад зохион байгуулах өөр нэг тэмцээнд оролцвол бид баримжаатай болно. Харин Монголд зааландаа бэлтгэл хийж байгаад тэмцээнд оролцвол өмнөх алдаануудаа давтах эрсдэлтэй. Тамирчин хүний зөвхөн нэг тэмцээнд оролцохын тулд бүтэн жил бэлтгэл хийсэн нь үр дүнгүй болно гэсэн үг.
Дугуйн хэрэглэл материалын хувьд тантай санал нэг байна. Дэлхийн аварга шалгаруулах тэмцээнд баг, цуваа гараатай төрөлд өөр өөр дугуйгаар уралддаг. Надад цуваа гараатай төрөлд уралддаг дугуй байдаггүй. Өөрийнхөө бөөн гараатай төрөлд уралддаг дугуйгаа шинэчлээд уралдсан. Дугуй маань цахилгаан тоногтой учраас түүнээс шалтгаалсан асуудлаар уралдаандаа бүрэн хүчин чадлаараа оролцож чадаагүй. Тиймээс би хэрэглэл материалын тал дээр намайг дэмжих байгууллага, хувь хүн хайж байна. Унаж дассан дугуйгаараа уралдаанд оролцвол амжилт нэмэгдэнэ. Дугуй бидний хувьд зэвсэг шүү дээ. Тэгэхгүй бэлтгэлээ өөр дугуйтай хийж байгаад тэмцээний үед хүний дугуйгаар уралдаж дасаад амжилт гаргана гэвэл хэцүү. 
-Эмэгтэй дугуйчдыг хариуцсан дасгалжуулагч манай улсад бий юү?
-Эмэгтэй тамирчдыг хариуцсан багшгүйгээр бид бэлтгэлээ хийж, тэмцээнд ч оролцож байна. Манай шигшээ багийн дасгалжуулагчид эрэгтэй тамирчдаа хариуцаад явдаг. Сая биднийг Гавьяат багш Я.Баатар удирдан бэлтгэлийг маань хангуулсан. Хэрвээ биднийг дэмждэг байгууллага, хувь хүн байдаг бол гаднаас дасгалжуулагч авчирч ажиллах боломжтой. 
-Тамирчныхаа карьерынхаа хэсэг хугацаанд та спортоос хол байсан. Тухайн үед өөр зүйлд өөрийгөө туршив уу. Дэмжлэг, санхүүжилтгүй болохоор заримдаа өөр зүйлд хүч үзмээр санагдах үе байх юм уу? 
-Би дугуйн спортоор 2005 оноос хойш тасралтгүй хичээллэсэн ч гадагшаа явж уралдсан нь цөөн. Гэсэн ч Азийн аваргад оролцож ойроор нь Хятадад зохион байгуулсан тэмцээнүүдэд уралдсан. Ингэж зорьж байсан томоохон тэмцээнүүдэд оролцохгүйгээр Монголд цөөхүүлээ бэлтгэлээ хийсээр ирсэн. Томоохон тэмцээнд уралдахаар бусдаас дутуу байгаагаа мэдэрдэг. 2017 оны Азийн аварга шалгаруулах тэмцээн Бахрейнд болсон. Тухайн үед би 27 настай, нөхөртэйгөө танилцаад хүүхэдтэй болох талаар бодож эхэлсэн тийм үед зорьсон тэмцээндээ оролцсон. Заавал медаль авна гэсэн зорилготой, дээр нь 2017 онд багагүй дэмжлэгтэй байсан ч хүссэн амжилтдаа хүрч чадаагүй. Ачаа маань хоцорч ирээд, биеэ халаахгүйгээр замд гарч долдугаар байрт орж байв. Бүтэн нэг жилийн хугацаанд зорьж бэлтгэсэн тэмцээндээ бэлтгэл дутуугаас бус өөр зүйлээс шалтгаалан хүссэн хэмжээндээ оролцож чадаагүй. Дээр нь 2017 онд ээж болж хэсэг хугацаанд спортоосоо завсарлага авсан ч охиноо ой хүргээд бэлтгэлээ хийж эхэлсэн. Азийн аварга шалгаруулах тэмцээнээс медаль авна гэж анхнаасаа зорьсон болохоор хүн зорилгодоо хөтлөгддөг юм билээ. 2019 оноос тасралтгүй явсаар 2022 онд Азийн аварга шалгаруулах тэмцээнд оролцож хүрэл медаль хүртсэндээ туйлын их баяртай байдаг. Гэхдээ тамирчин хүний сэтгэл ханахгүй. Одоо дараагийн зорилгоо тодорхойлчихоод явж байна. 
-Танд 2025 онд медалийн өнгөө хувиргах боломж байна?
-Азид багийн уралдаан зохион байгуулдаг болоод хоёр жил болж байна. Энэ төрөлд эмэгтэйчүүд бэлтгэлээ илүү сайн хийж чадвал медаль авах бүрэн боломжтой. Би цуваа гараатай төрөлд медалийн өнгөө өөрчлөхөөр зорьж байна. Түүнчлэн цуваа уралдаанаас илүү бөөн уралдаанд илүү дуртай. Бөөн гараатай уралдаандаа хүссэн амжилтаа гаргаж байж дугуйн спортоосоо зодог тайлах байх.
-Ирээдүйд эмэгтэй багийнхаа дасгалжуулагчаар ажиллах бодол танд бий юү?
-Дасгалжуулагчаар ажиллах ёстой юм байна гэж боддог ч түүндээ 100 хувь итгэхгүй байна. Яагаад гэвэл одоо ч гэсэн надад тив, дэлхийн тэмцээнд уралдах боломж байгаа учраас зорилгодоо хүрэхэд бүхий л анхаарлаа хандуулна. Дугуй бол багийн спорт. Цаашид нэг хүн шиг болж байж бид амжилт гаргана. Бидний цаашдын бэлтгэл ч үүнд чиглэнэ гэж бодож байна.  
-Ярилцсанд баярлалаа.  

 Б.Сэлэнгэ

Эх сурвалж: Монголын үнэн сонин №040/24619/