Үндэсний ондоошлыг урлагийнхан тодотголоо

Монголын урлаг, соёлын салбарынхан 2024 онд төлөвлөгөөт ажлуудаа хэрэгжүүлж, олон улсын уралдаанд амжилттай оролцож, үзэгчдээ шинэ бүтээлээр бэлэг барилаа. Сонгодог урлаг, циркийн уран бүтээлчид дэлхийн хэмжээний уралдаануудаас шагнал хүртэн эх орныхоо нэрийг дархалсан амжилтын буухиагаар урлагийн онцлох тоймыг эхлүүлж байна. Гадаад тэмцээний салхийг циркчид өнгөрсөн нэгдүгээр сард Монте-Карлод амжилттай хагалсан. Т.Амартүвшин ахлагчтай  “Aмараа групп”-ийн циркчид шидэх банзны төрлөөр Мөнгөн алиалагч цом хүртсэн. Франц улсын Гринобле хотод зохион байгуулдаг олон улсын циркчдийн 22 дахь удаагийн наадамд жүжигчин Э.Лхагва-Очир тэнцвэрийн үзүүлбэрээр дэлхийд дээд амжилт тогтоон,  Алтан цомын эзэн болсон юм. Азийн тал нутагт зуу хүрэхгүй жилийн хөгжлийн түүхтэй ч Европын сонгодог урлагт монголчууд цойлсоор байна. XVIII дахь удаагийн “Арабеск” “А” зэрэглэлийн наадамд балетын бүжигчин Ц.Мөнгөншагай амжилттай оролцон шагналт байр эзэлсэн. Мөн ЗХУ-ын Ардын жүжигчин Л.Мясниковойн нэрэмжит II уралдаанд ДБЭТ-ын гоцлол дуучин Л.Бүүвэйбаатар тэргүүн байр, Оросын хөгжмийн зохиолч Исаак Дунаевскийн нэрэмжит XIV дахь удаагийн уралдаанд  Х.Бямбарагчаа тэргүүн байр,  Баку хотноо зохион байгуулагдсан Бюль Бюлийн нэрэмжит IX уралдаанд дуучин Б.Монголхүү IV байр, Киргизийн Бишкек хотноо зохион байгуулсан дуулаачдын уралдаанд дуучин Ө.Цэрэнчунт гран при,  Москва хотноо зохион байгуулсан “GRAND STAGE AWARDS” анхдугаар уралдаанд  Х.Бямбарагчаа тэргүүн байрын шагнал хүртсэн билээ.

60 жилийн түүхтэй УДБЭТ-ын барилгын их засвар дуусаж, хамтын ажиллагаатай гадаад байгууллагын төлөөллүүд үзэгчдэд шилдэг бүтээлүүдээ толилууллаа. Сонгодог урлагийн домог Пласидо Доминго тэргүүтэй шилдгүүдийн тоглолт манай уран бүтээлчдэд мастер класс болсон. Улсын драмын эрдмийн театрын хамт олон дэлхийг тойрсон аялан тоглолттой, урлагаа хилийн чанадад сурталчилсан нэгэн жилийг үдлээ. Хүннү гүрэн байгуулагдсаны 2220 жилийн ойгоор Б.Цогнэмэхийн зохиол “Тэнгэрийн хүү” түүхэн туульсын жүжгийг олны хүртээл болгосон. Энэхүү уран бүтээлийг 2024 онд шинэ найруулга, шинэ бүрэлдэхүүнтэйгээр үзэгчдэд хүргэсэн. Мөн энэ жүжиг гадаадын олон орны тайзнаа үндэсний урлагийн толь болсон юм. Дүрслэх урлагийн олимп гэгддэг 60 дахь удаагийн Венецийн биеннальд Монголын павильон “Ирээдүйгээс өнөөдрийг дахин нээхүй” сэдвээр оролцлоо. Буддын шашны догшин сахиус Дүртэддагва шүтээний дүрслэлээс санаа авсан гурван нүдтэй гавлын яс нь амьдралын мөнх бусыг сануулж, сүнслэг ертөнцийн тухай ойлголт, түүний шилжилт, дээд ухамсар, гэгээрлийн эрэлхийллийг бэлгэджээ. Шинэ түүхийн хэлхээ болж орчин цагт эхлэлээ тавьсан зуун жилийн ойн буухиа урлагийн салбарт үргэлжилсээр. Орчин цагийн найрал хөгжим үүсэж хөгжсөний зуун жилийн ойг урлагийн ууган байгууллагууд тэмдэглэлээ.   УДБЭТ-ын  Симфони найрал, Үндэсний урлагийн их театрын Үндэсний их найрал, Монгол Улсын Филармонийн Симфони найрал,  Морин хуурын чуулгын найрал хөгжимчдийн хамтарсан “Их найрал эгшиглэн-100” тоглолтоо өргөн барилаа.

БНМАУ-ын соёлын үсрэлт, бүтээн байгуулалтын гэрч, Алтан үеийн төлөөлөл Ардын жүжигчин, Хөдөлмөрийн баатар, Төрийн соёрхолт  Л.Цогзолмаагийн 100 насны ойг намрын дунд сарын шинийн 17-ны өлзийт өдөр ерөөл дэвшүүлэн тэмдэглэлээ. Монгол төрийн үндэсний хөгжмийн их найрал анх удаа бүрэн бүрэлдэхүүнээрээ Герман улсад урлагийн баялаг өв соёлоо бахархалтайгаар толилуулсан юм. Уламжлал, шинэчлэлийг хослуулсан хөгжмийн олон төрлийн баялаг сангаа "Монголын сайхан орон"-д шингээжээ. “Орфей” театрын тайзнаа “Амьдрахуй” жүжгийг тавьсан нь урлагт дурлагсдын анхаарлын төвд байж, олны сэтгэгдэл, шүүмж, талархлыг хүлээсэн юм. “Болор цом” яруу найргийн наадмын тэргүүн байранд Дундговь аймгийн Дэрэн сумын харьяат А.Лхагва "Морин хуурын хэл" шүлгээрээ шалгарлаа. Тэрбээр их зохиолч Д.Нацагдоржийн болон Монголын зохиолчдын эвлэлийн шагналт яруу найрагч юм. Утга зохиолын шилдэг бүтээлийг олон улсад түгээн дэлгэрүүлэх, үндэсний соёлыг сурталчлах бодлогын дагуу ХХ зууны сор болсон бүтээлүүдийн нэг болох Төрийн хошой шагналт зохиолч Ч.Лодойдамбын “Тунгалаг Тамир” романыг франц хэл рүү орчуулан хэвлүүлжээ. Мөн зохиолч Г.Аюурзанын "Бөөгийн домог" романыг серби хэлээр хэвлүүлсэн юм. Кино ертөнцөд олон бүтээл мэндэлснээс “Пагмадулам”-ыг онцолж байна. Монголын эмэгтэйчүүдийн байгууллагын анхны дарга Д.Пагмадуламын амьдралаас сэдэвлэсэн киноны гол дүрийг жүжигчин А.Номин-Эрдэнэ бүтээжээ. Ардын жүжигчин, Төрийн соёрхолт, Хөдөлмөрийн баатар, Зууны манлай уртын дуучин Н.Норовбанзадын дүр бүхий хоёр унцын мөнгөн дурсгалын зоосыг  худалдаанд гаргажээ.

Түүхийн урт  хугацаанд нүүдлийн соёл иргэншлийн эртний сонгодог загвараа орхилгүйгээр өдийг хүрсэн монгол түмний зан заншил, өв соёл, уламжлал юутай баялаг. Хурдтай даяаршиж буй ертөнцөд үндэсний ондоошлоо үргэлж тодотгож, үргэлжлүүлэн хөгжүүлэн явах нь бидний үүрэг билээ. Тийм ч учраас өв, соёл уламжлал нүүдлийн зан үйлээ ЮНЕСКО-д бүртгүүлснээр 2024 оноо үдэж байна.

Х.Эрдэнэзаяа

 Эх сурвалж: Монголын үнэн сонин №048/24627/